Dapi il zercladur han las vischnancas sin maisa las propostas da la «Sanasurselva», pia co ch’ella vul realisar la rait da sanadad planisada. Uschia n'èn plirs puncts preschentads betg dispitaivels, per exempel ch’in avegnir per il provediment da sanadad è be pussaivel en maniera communabla, di la presidenta Martina Beeli. Auters puncts han dà da discutar dapli, per exempel la repartiziun dals gudogns e da las sperditas u era sche la rait da sanadad schlia propi ils problems. Per la gronda part da las instituziuns è la via communabla la dretga, per la «Puntreis» a Mustér betg.
Co vul la «Sanasurselva» realisar las finamiras?
La «Sanasurselva» ha laschà elavurar d’in biro spezialisà propostas co realisar ina tala collavuraziun, tranter l’ospital regiunal, las set chasas da tgira e las trais uniuns da la Spitex. Uschia èsi previs da realisar ina direcziun per tuts ed per exempel nizzegiar sinergias en la cumpra da products ma era per exempel en l’organisaziun da las purschidas d’IT che vegnan adina pli cumplexas. Era è planisà da realisar in pool da persunal. Far quai vulan ins cun ina part dals gudogns da las chasas da tgira. Uschia èsi previs che la mesadad dals gudogns generads vegnan en ina cassa communabla per il svilup e per cuvrir ils deficits da tschellas instituziuns.
Co reparter las entradas e las sperditas?
Tenor las cifras che RTR ha survegnì fan il mument be trais chasas gudogns – il pli grond la «Puntreis» cun rodund 1 milliun francs. La pli gronda sperdita fa il «Dacasa Val Lumnezia» cun radund 800’000 francs. Interessant è quai, perquai che las duas chasas èn cumparegliablas en la grondezza ed en la svieuta. Las ulteriuras chasas che fan gudogn èn la «Casa Sogn Giusep» a Cumpadials ed il «Center Steinhauser» a Sursaissa. Questas instituziuns che fan gudogn mettan ensemen cun la «Spitex Selva» la mesadad da lur gudogn en la cassa da la «reit da sanadad». Il gudogn vegn alura duvrà per finanziar il svilup e per investiziuns. Las ulteriuras instituziuns na pajan betg per il svilup. Las sperditas vegnan repartidas sin las vischnancas purtadras, pia betg sin tuts. E quai è era ina dumonda da la Puntreis, daco vegnan ils gudogns repartids dentant las sperditas betg? En tut vegn budgetà per la rait da sanadad ina sperdita il 2022 da dapli che dus milliuns francs.
Perder l’identitad e schliar ils problems urgents
Las finanzas èn dentant sulet in dals puncts dispitaivels. Ils auters èn perder l’identitad da la chasa e l’autonomia da decider. Qua vesa la «Puntreis» in grond problem. Surtut vegn crititgà che l’identitad da la chasa saja periclitada sche las decisiuns vegnan tratgas a Glion e betg pli a Mustér. Era vegn crititgà ch’ils problems ils pli urgents per la Sursassiala na vegnian betg schliads cun la rait da sanadad. Per exempel la mancanza da medis da chasa u il servetsch d’urgenza da 24 uras. Era saja in pool da persunal ina bun'idea, ma sch’il persunal manchia dapertut en Svizra, alura na chattian ins era betg cun in pool dapli persunal, ha per exempel Martin Cavegn, president communal da Tujetsch, ina da las vischnancas purtadras da la «Puntreis», ditg.
Vischnancas en Sursassiala fan part a la rait da sanadad
In dals puncts impurtants da menziunar è che las vischnancas sursilvanas n'han quasi naginas resalvas davart il project. Era Mustér e Tujetsch vegnan a far part da quella. Da l’autra vart sustegnan els la decisiun da la fundaziun «Puntreis» da betg far part a la rait da sanadad. Els veglian mussar uschia la solidaritad senza metter en dumonda da periclitar in manaschi economicamain saun, ha ditg René Epp, il president communal da Mustér. Ina vischnanca en Surselva ha dentant gia scrit ina brev a la «Sanasurselva», numnadamain la vischnanca da Laax. Il tema principal era la finanziaziun futura dal ospital regiunal, dentant ha ella era menziunà d’uschia betg vulair sa participar a la rait da sanadad. Martina Beeli ha dentant sincerà ch’els vegnian il proxim temp a contactar la vischnanca da Laax per discutar ils motivs e d’empruvar da motivar da tuttina far part al project.
L'october vegn la «Rait da sanadad Surselva» fundada
La finamira da la «Rait da sanadad Surselva SA» saja il provediment da servetschs da sanadad d'auta qualitad, che s'orientescha als basegns da la populaziun. En in'emprima fasa vul la rait meglierar la collavuraziun tranter ils partenaris ed a partir dal 2026 alura era surpigliar il manaschi operativ e strategic da las instituziuns. Quai muntass che tut las interpresas vegnan «sut in tetg», sco la Sanasurselva scriva.
Dapi trais onns
En la Surselva vegn lavurà dapi trais onns vi da la fundaziun da questa rait da sanadad. Diversas gruppas da lavur han elavurà il concept che serva sco cunvegna lianta per ils acziunaris. A chaschun d'ina maisa radunda avevan las vischnancas ed instituziuns la pussaivladad dad agiuntar chaussas. Sper quest concept, ch'è uss pront, datti gia ils statuts ed ina decleranza che defineschan las cundiziuns da basa e la posiziun dals acziunaris.
