Cura ch’i va per ils lufs, alura siglian adversaris ed amis dals lufs savens sco cots. Las emoziuns prendan suramaun ed ina discussiun raschunaivla è strusch pussaivla. Ils purs e las puras da Val Sogn Pieder han organisà in referat cun l'intent da s'infurmar senza emoziuns.
Il luf interessescha vinavant
L'interess da tadlar tge ch'il biolog e protectur da la natira Marcel Züger raquinta, è stà enorm. Quintà avevan ils organisaturs cun enturn 200 persunas. La finala èn passa 500 persunas arrivadas. Purs, turistichers ed osps da vacanzas han vulì tadlar il referat.
Dal luf selvadi al luf da cultura
Sco Marcel Züger ha declerà, saja il luf vegnì extirpà avant 150 onns, durant in temp nua che la civilisaziun en l’Europa è stada tut auter ch'oz. Durant il temp da svilup na devi nagins lufs e quels turnian uss enavos en la civilisaziun. Quella situaziun n’haja anc mai dà. Cun la protecziun han ils lufs emprendì entaifer curt temp da s’avischinar als umans. Per part hajan ils lufs pers la tema dal carstgaun. Exempels ch'èn intercurids scientificamain, mussan tenor Marcel Züger ch’i ha là era dà attatgas da lufs sin umans. Per impedir quai stoppia la Svizra intervegnir pli rigurus cura che lufs s’avischinan a la civilisaziun.
Il problem n'è betg il luf sco tal, mabain che nus laschain far els tge ch’els vulan e che nus survegnin uschia adina dapli lufs che fan problems.
-
Bild 1 von 4Legenda: RTR -
Bild 2 von 4Legenda: RTR
-
Bild 3 von 4Legenda: RTR
-
Bild 4 von 4Legenda: RTR
La populaziun da lufs n'è betg periclitada
La situaziun dals lufs è sa midada ils davos onns. Era n'è la populaziun betg pli periclitada sco avant intgins decennis ed il luf n'è betg pli sin la glista cotschna. Il return dals lufs procura dentant per gronds conflicts cun l’agricultura ed adina dapli era cun il turissem e tar la populaziun che viva en territoris nua ch’i dat ils lufs. Ils custs ch’ils lufs chaschunan daventan adina pli auts e muntan actualmain, tenor infurmaziun da Marcel Züger, tranter in e dus milliuns per triep.
Nus na dastgain betg survalitar la situaziun en Svizra. Per il dumber mundial da lufs ha la Svizra ina pitschna muntada. Nus pudain dar dimora ad intgins trieps da lufs.
A quants trieps che la Svizra veglia dar dimora dependia quant che quai dastga custar. Il dumber da lufs è s’augmentà davent dad in animal l'onn 1997 sin circa 40 l'onn 2015, 120 lufs l'onn 2020 ed actual enturn 250 animals. Sche quai svilup giaja vinavant sumegliant ils proxims onns, alura sajan conflicts gravants programmads. Quai pericliteschia da nov ils lufs cun quai che mesiras radicalas sajan alura inevitablas.