Siglir tar il cuntegn
audio
Ils nums da nossas musicas da tschaiver
Or da Linguarias dals 06.02.2024. Maletg: RTR
laschar ir. Durada: 9 minutas 34 Secundas.

L'origin dals nums da guggas Daco atgnamain Lieurs, Zoclas e Fetters Sursetters?

Quels e quellas che taidlan gugent musica da tschaiver han franc era gia udì quels nums: Las Lieurs da Trun, Las Zoclas da Sumvitg, Las Patlaunas da Breil, Ils Fetters Sursetters ed uschia vinavant. Dentant, daco han las guggas gist tschernì quests nums? Nus savain daco.

Nus avain tschernì intginas guggas ed essan idas a la tschertga da l'origin da lur num:

Las Fifferlottas da Segnas

La musica da tschaiver da Segnas datti dapi l'onn 1987. In dals fundaturs è stà Alfons Jacomet che ha raquintà il 2017 – a chaschun dal 30avel giubileum – co ch'igl è vegnì a Las Fifferlottas.

Da lez temp era Alfons Jacomet commember da la musica da tschaiver da Mustér Las Bagordas. Ma l’october 1986 è el stà a chatscha da capricorns en l’Engiadina ed ha emblidà da sa perstgisar tar il president da Las Bagordas. Lez ha sinaquai scrit ina brev e pretendì ch’el sortia da l’uniun. Uschia è l'um da Segnas sa decidì da fundar ina gugga en ses vitg nativ.

Ina saira durant emprova han els percurschì che la gugga n'ha anc nagin num. Co ch'els han tschernì il num Fifferlottas (che signifitga «ina buoba da levsenn») declera il confundatur Daniel Desax uschia:

Senza gronda ponderaziun è il num 'fifferlotta' vegnì endament a mai. Suenter ina curta consultaziun dal vocabulari ha la raspada acceptà spontan – sco bleras acziuns anteriuras – quai num ch'ins n'aveva betg udì fitg stedi.
Autur: Daniel Desax confundatur da Las Fifferlottas

Las Lieurs da Trun

Era sch'i deva gia dapi intgins onns il til da tschaiver a Trun, n'aveva il vitg nagina gugga. Quai è sa midà l'onn 1991. Co ch'il num da Las Lieurs da Trun è vegnì tschernì, sa regorda Martin Livers. El era da lez temp activ en l'uniun da tschaiver che organisava il til. Suenter è el stà l'emprim president da la gugga fundada da nov:

Pli baud vegnivan ils da Trun numnadas 'lieurs'. Quai era plitost ina beffa e daco ch'ins scheva quai na sa jau era betg. A la radunanza da fundaziun da la gugga è quai num lura crudà sco proposta e la finala era vegnì acceptà.
Autur: Martin Livers cuniniziant da Las Lieurs da Trun

Tuttina menziuna Martin Livers che betg tuts hajan gì plaschair dal num da la gugga – gist perquai ch'ils da Trun vegnivan uschè u uschia gia numnads «lieurs» sco beffa.

Las Zoclas da Sumvitg

Il medem onn sco Las Fifferlottas han era ils da Sumvitg fundà ina musica da tschaiver. A chaschun da lur 30avel anniversari – l'onn 2017 – ha il confundatur Eugen Monn ditg a RTR che l'istorgia da Las Zoclas haja gia cumenzà avant. Intgins dad els hajan gia participà dus onns avant al til da tschaiver da Trun.

Fasnacht 2024
Legenda: Las Zoclas l'onn 1985 a Trun Eugen Monn

Il batten dal num ha la gruppa gì en l'ustaria dal vitg:

Quai num è vegnì or da la gruppa cun l'idea ch'ins pudess ornar il vestgì cun ruclas da fil, pia zoclas. Uschia avain nus pudì spargnar custs.
Autur: Eugen Monn confundatur da Las Zoclas
Fasnacht 2024
Legenda: Eugen Monn il 1994 La chapitscha cun ina zocla. Eugen Monn

Las Patlaunas da Breil

Il boom da guggas para d'esser stà en Surselva l'entschatta dals onns 1990. Er a Breil è vegnì fundà ina musica da tschaiver. Las Patlaunas datti dapi l'onn 1990.

In ch'è da la partida dapi l'entschatta è Roman Cathomas. Al cumenzament ha el sunà pauca, lura battaria e pli tard midà sin la posauna. Cun esser 34 onns en la gugga è el ina da las veglias vulps.

Patlaunas (pastizaria da tschaiver) èn actualas durant il temp da tschaiver e quest num n'aveva anc nagin. Perquai avain nus tschernì el.
Autur: Roman Cathomas in dals emprims commembers da la musica da tschaiver

Ils Fetters Sursetters

La gugga dal Surses è ina da las giuvnas dal Grischun. La confundatura Ursina Solèr ha laschà inspirar da las guggas da la Bassa, cura ch'ella abitava a Lucerna. Il mument dumbra la musica da tschaiver 24 commembers e commembras ed organisescha mintg'onn la sentupada alpina cun guggas da l'entira Svizra.

Tranter bleras propostas ha l'anteriur redactur da La Pagina da Surmeir, Gion Nutegn Stgier, proponì il num ch'è la finala lura era vegnì tschernì. Sco Ursina Solèr raquinta haja el detg:

Vus essas uschè fetters, daco n'avais betg num Fetters Sursetters?

«Fetter» saja in pled che vegnia anc duvrà savens en surmiran, di Ursina Solèr. I muntia insatge sumegliant sco «in narra tip».

Fasnacht 2024
Legenda: Ina fotografia actuala dals Fetters Sursetters. Ursina Solèr

RTR Linguarias 10:15

Artitgels legids il pli savens