Il project da fusiunar Laax, Sagogn e Schluein va in pass vinavant. Il manader da project Adrian Wolf ha preschentà quest'emna en sboz il contract da fusiun a las radunanzas communalas dals vitgs pertutgads. Quest contract daventass liant cun in Gea a la fusiun. Ils puncts impurtants dal contract èn:
- La nova vischnanca ha num Laax.
- Il rumantsch mantegn ina gronda paisa. El resta lingua uffiziala e lingua da scola.
- Il pè da taglia vegn fixà tar 40% da la taglia chantunala simpla.
- La fundaziun Pro Laax survegn suenter ina fusiun la summa da 500'000 francs da la nova vischnanca.
- Il temp d’uffizi per las autoritads communalas è trais onns. Il temp d’uffizi è limità sin 12 onns.
Sper ils puncts fixads en ils sboz dal contract prevedan ils responsabels la radunanza communala sco organ politic e nagin parlament. Tschertas fatschentas, sco l’elecziun dal president u credits da passa 5 milliuns, vegnissan concludidas a l’urna. Plinavant survegniss la vischnanca ina contribuziun da 6,1 milliuns francs dal chantun.
Radunanza a Schluein: cumissiun per explicaziun dal rapport da fusiun vegn furmada
Schluein, ils 27 d'october 2022: Il suveran da Schluein era sa semtgà sin la discussiun suenter la preschentaziun dal mainaproject, Adrian Wolf. Il president communal, Ralf C. Schlaepfer, ha preschentà ina glista cun puncts da discutar. In dals gronds temas per Schluein è la problematica dal manar. I saja grev da chattar glieud che veglia s’engaschar en la politica communala. «Duess ina vischnanca ritga sco Schluein alura dar giu la batgetta a la nova vischnanca da Laax pervia da quai?» uschia la dumanda.
Per l'auter è era vegnì regurdà vi da l'eventuala fusiun cun Glion en il passà. Las abitantas ed ils abitants da Schluein sajan ì bain cun betg fusiunar. La fusiun actuala saja pli evidenta. Il sviament da Schluein ed era la via da colliaziun cun Sagogn èn puncts impurtants. «Pudess Schluein perder l’influenza cura ch’i va per decider en chaussa?» era ina dumonda.
Il rapport da fusiun n'è betg finì ed n'è uschia betg vegnì preschentà en sia totalitad. La radunanza ha votà per furmar ina cumissiun che vegn ad analisar il rapport finì ed explitgar quel a la proxima radunanza communala.
Radunanza a Sagogn: Votaziun a l'urna u radunanza
Sagogn, ils 26 d'october 2022: Suenter la preschentaziun dad Adrian Wolf han las participantas ed ils participants tschentà dumondas. Las vischnancas vegnan a votar davart la fatschenta ils 27 da schaner 2023. Pertge fetschian Sagogn e Schluein quai en ina radunanza e Laax a l’urna? La lescha vertenta valia, ha Thomas Candrian, il president communal, declerà.
Plinavant eran las emoziuns en connex cun las finanzas tema. Sagogn saja la vischnanca cun il pli aut pè da taglia e cun las main bunas finanzas. Tscherta glieud a Laax e Schluein din lura che Sagogn saja uschia la vischnanca «povra» che profiteschia. Tenor ils responsabels da la vischnanca possia Sagogn preschentar ina infrastructura intacta, i saja vegnì investì. Vuschs cunter ina fusiun n'èn betg stadas da chattar. La tema da perder pais politic na para betg dad esser existenta.
Per temas che pertutgan Sagogn vegn Sagogn a dar ora in votum, lura vegn Laax a tegnair cun Sagogn ed er cun Schluein.
Sbassar il pè da taglia da 105% sin 40% è cleramain in argument per il suveran da Sagogn da fusiunar. Las commembras ed il commembers da la suprastanza èn plinavant vegnids dumandads tge opiniun ch’els hajan. In e scadina pledescha per la fusiun. Ch’il suveran da Sagogn suonda sia suprastanza è fitg probabel.
Radunanza a Laax: «Pertge insumma fusiunar?»
Laax, ils 25 d'october 2022: La discussiun suenter las infurmaziuns d'Adrian Wolf han gì la finamira da prender si ideas e propostas per eventualas midadas dal contract da fusiun. Igl ha dà dumondas tar las difficultads da furmar ina suprastanza, sco ch'ins ha vis tar ils exempels da Scuol e da la Lumnezia. Quai vul dir: I dat dubis ch'ins chattia glieud da tut las fracziuns che surprendan posts.
Auters temas ch'èn vegnids discutads èn stads la planisaziun locala, l'agricultura ed il proceder da votaziun en connex cun la fusiun. Sco punct dispitaivel pon ins numnar che la necessitad d'insumma fusiunar è vegnida messa en dumonda. Insanua manchia l'olma da questa fusiun, ha ina persuna ditg. Critica ha la suprastanza era survegnì tar il punct che mintga vischnanca conservia er en il futur sia cultura ed independenza. Ina persuna ha dumandà: «Daco lura fusiunar?». I saja fitg grev d'evaluar sch’il pievel stettia davos la fusiun, ha Franz Gschwend ditg a RTR. Laax vegn a decider a l’urna. Ils 7 da december ha la radunanza da Laax da votar sche votar a l'urna vegn insumma en dumonda.
Laax, Sagogn e Schluein vegnan a votar davart la fatschenta ils 27 da schaner 2023. Cun in Gea da tuttas trais vischanancas giess la fusiun en vigur entschatta 2024.