Co è la situaziun en Casa s. Martin da valitar?
Quai che fa surstar il pli fitg è che ni il mainachasa Donat Nay, ni il president da la cumissiun chasa han sez prendì posiziun davant la camera. Els èn sa decidids d'engaschar Linus Livers sco pledader da medias per prender posiziun. Quai mussa che la situaziun sto esser fitg tendida en la chasa da tgira a Trun. En general hai jau il sentiment ch'i dat tar la Casa s. Martin a Trun dapi dus, trais onns quels problems latents. Quai è cunzunt era sa mussà durant las retschertgas che nus avain fatg per nossa emissiun da l'october 2023, en connex cun ina seria d'abdicaziuns en Casa s. Martin. Là avain nus constatà ch'i dat sper la lavur che crescha magari sur las ureglias ora, pervi da las stretgas da persunal, er ina tscherta malcuntentientscha en chasa. Pliras da las persunas che nus avain gì contact – e quai independent ina da l'autra han menziunà ch'i manchia la stima envers il persunal e che problems na vegnian betg schliads. Cun las renfatschas ch'il medi da chasa da Trun, Martin Tomaschett, fa ussa envers ils responsabels survegnan questas renfatschas anc dapli paisa.
Co è la critica actuala da Martin Tomaschett da valitar?
Qua ston ins differenziar. El fa las renfatschas sco persuna singula. Cun ses pensum da medi da chasa per la chasa da tgira è el involvì sez direct en il manaschi. Quai dat era paisa a quai ch'el di e quai ch'el di rinforza parzialmain las retschertgas che nus avain fatg l'october. Suenter las intervistas che nus avain fatg cun Martin Tomaschett e cun la Casa s. Martin constatesch jau, che la fidanza tranter las partidas n'è betg avant maun. Quels na fidan simplamain betg in a l'auter. I vegn fatg renfatschas viceversa ed igl è grev da giuditgar tgi ch'ha ussa propi raschun. La pretensiun da la Casa s. Martin, che Martin Tomaschett haja mai confruntà els cun la situaziun e ch'els vegnian confruntads ussa en las medias cun quels fatgs stat en cuntradicziun cun quai che Martin Tomaschett di. Lez pretenda numnadamain, ch'el haja pliras giadas pledentà il mainachasa Donat Nay, sco er il president da la cumissiun chasa pertutgant questas problematicas. In zic raschun vegnan tuts ad avair.
Tge dian la vischnanca ed il chantun da la situaziun en la chasa da tgira?
Ils presidents da las vischnancas purtadras, quai èn Breil, Trun e Sumvitg, sesan en la cumissiun chasa – pia quasi en il cussegl administrativ. Era quai vegn crititgà dal medi Martin Tomaschett. Quai èn dentant structuras politicas creschidas or dal temp da fundaziun da la corporaziun Casa s. Martin. Martin Tomaschett numna quai «fratelli amici», cun auters pleds, ils politichers che dattan in a l'auter posts ed uffizis, ina pretensiun che n'è betg dal tut nungiustifitgada. Ils presidents communals na passan betg simplamain in a l'auter sin ils pes. Da l'autra vart ston ins era dir, che las vischnancas purtadras ston avair la pussaivladad da reagir en cas d'urgenza. En il cas da la Casa s. Martin è quai simplamain anc mai stà necessari. Vegn vidlonder, che quels posts n'èn betg uschè tschertgads e las vischnancas èn savens ledas, sch'insumma insatgi surpiglia quests uffizis. L'Uffizi da sanadad dal chantun ha confermà che la Casa s. Martin haja en il mument avunda persunal per occupar 50 dals 60 letgs. Vinavant ha il responsabel Rudolf Leuthold ditg, ch'i na saja betg enconuschent ad el ch'i dettia problems tar la tgira. En cas d'annunzias u da la chasa sezza, da confamigliars dals cussadents u dal medi, vegnissan els a controllar il manaschi en detagl. Quai na saja dentant fin ussa anc mai stà il cas.
Tge capita sco proxim, en connex cun questa situaziun da la chasa da tgira a Trun?
Era qua van las opiniuns ina ord l'autra. Per Martin Tomaschett èsi cler, ch'i fiss il meglier, sche tant il manader da la chasa, Donat Nay, sco era Daniel Tuor, ch'è president da la cumissiun chasa bandunassan lur posts uschè spert sco pussaivel. Da l'autra vart ha il pledader da medias da la Casa s. Martin, Linus Livers ditg, ch'ina demissiun da questas duas persunas na saja il mument betg previsa. Cun pladir ina persuna dal fatg, che duai prender sut la marella tant la direcziun, sco era la tgira, speran ils responsabels ussa da pudair quietar la situaziun. Il fatg ch'ils responsabels da la chasa da tgira han uss pladì in pledader da medias mussa, che la tensiun è gronda, e nus avain sentì ch'i vegn mess ils pleds sin stadaira. Sche quai tanscha per vegnir or da la crisa, dubitesch jau in zic. Tenor mai stuessan ils responsabels agir bler pli activ e betg mo adina stizzar il fieu cura ch'i brischa gia.
Reto Pfister
Producent Surselva / GR Central
