A Trun sut igl Ischi - È la fundaziun 1424 da la «Ligia Grischa» a Trun sulet legenda?

L’istoricher ed archivar communal da la vischnanca da Glion Jan-Andrea Bernhard è versà en leger documents istorics ed uschia la dretga persunas per far in referat davart la tematica. E las radund 120 persunas preschentas en la sala da la Casa Cumin a Glion mussan che l’interess per la fundaziun da la «Ligia Grischa» è grond. E gia a l’entschatta èsi cler che la fundaziun è succedida tenor ils documents istorics il 1395 a Glion tras ils conts da Sax-Mesauc, ils signurs da Razén e l'avat da la claustra da Mustér. E quella constellaziun d’ina allianza dals signurs aveva sia muntada, surtut per ils nobels da Razén ch’eran en conflict cun l’uvestg da Cuira. Uschia dueva l’allianza segirar lur territori e garantir il sustegn en pussaivels conflicts. En consequenza da quellas dispitas tranter las schlattas noblas ha il pievel pli e pli sez prendì la responsabladad per ses territori e per ses fatgs, in process da democratisaziun ha cumenzà, in process unic en cumparegliaziun cun las autras regiuns en Svizra, declera Jan-Andrea Bernhard.

L’emprim ina Ligia da signurs suenter ina dal pievel

Ina da las midadas è che la «Ligia Grischa» dal 1395 è ina lia dals signurs e quella 29 onns pli tard gia ina lia era dal pievel. Uschia han era las populaziuns da la Lumnezia e da la Cadi signà il contract da 1424 cun lur sigil. Il process da democratisaziun è in process unic per la regiun, quai ha da far cun la decentralisaziun, uschia furmava mintga cumin e quasi mintga plaiv in agen stadi cun atgnas leschas e dretgs, e quai process è sa sviluppà pli svelt en pliras parts da l’anteriura «Ligia Grischa», declera Jan-Andrea Bernhard. Era èsi impurtant da menziunar che quai n’era nagina casualitad che la renovaziun da la «Ligia Grischa» ha giu lieu a Trun. Gia en il document dal 1395 èsi vegnì francà che la renovaziun da la «Ligia Grischa» ha dad esser mintga tschintg onns e quai a Trun, di il professur d’istorgia. E la necessitad d’actualisar l’engirament a Trun sut l’Ischi è vegnida fatga era perquai ch’il territori da la «Ligia Grischa» era creschì sur quels 29 onns ed era las fermezzas politicas eran sa stuschadas. Sinaquai è la «Ligia Grischa» vegnida renovada mintga 10 onns adina a Trun sut l'Ischi, l’ultima giada il 1778.

Il mitus «Ligia Grischa» è surtut vegni creà en il 20avel tschientaner

L’impurtanza da celebrar ils giubileums da la «Ligia Grischa» è vegnida populara en il 20avel tschientaner. Cun la naschientscha da la Confederaziun e la tschertga da l’identitad grischuna ma era en consequenza dal squitsch naziunal da las tiaras vischinas è la necessitad d’ina tschertga d’identitad vegnida pli ferma e perquai èsi era vegnì festivà il 1924 il giubileum da 500 onns «Ligia Grischa» cun ina gronda festa a Trun. En sasez na gioga la data da naschientscha ed il lieu nagina rolla. L’impurtanza da la «Ligia Grischa» per l’istorgia da l’entir chantun Grischun resta la medema.