Siglir tar il cuntegn

Primavaira Glisch fa buna luna

Il cler dal di fa ina massa cun noss corp: ins sa senta meglier, è pli alert ed ha meglra luna. In process biologic che ha da far cun la cumpart blaua da la glisch dal sulegl. Igls hormons da ventira dopamin e serotonin s'augmentan e quels fan buna luna.

Igl meglier saja dad ir or en la glisch la bun’ura, alura saja la cumpart blaua en ils radis da sulegl il pli aut, di il chronobiolog Christian Cajochen. Er sch’il tschiel saja surtratg fetschia quai nagut, l'effect positiv saja er dà durant dis grischs sch'il sulegl sa zuppia davos in u l'auter nivel. Sch’ins n'haja betg la pussaivladad dad ir or la bun'ura possian ins er ir a tancar glisch sur mezdi, alura saja er anc fitg cler. Tenor Christian Cajochen saja impurtant da far conscientamain pausas per tancar glisch. Sch'i va per glisch vala pia il moto «dapli è dapli!». Tut tenor aura èsi alura dentant da pensar vid la crema da sulegl e la chapella.

Cun la vegliadetgna vegnia la glisch anc pli impurtanta, di l'expert Cajochen. Ins sa muventa pli pauc e saja pli pauc ord chasa. Ils egls sa midian cun la vegliadetgna avanzada.

Glieud pli veglia dovra dapli glisch che glieud pli giuvna.
Autur: Christian Cajochen chronobiolog

In‘ulteriur effect positiv dal sulegl: La producziun da Vitamin D ch'è bun per ossa ferma, dents e musclas, vegn stimulada. Per cuvrir il basegn dal di stuess'ins tenor calculaziuns da l'Uffizi federal per la sanadad il mais mars passentar circa ina mes'ura cun la fatscha e la bratscha blutta en il sulegl da mezdi. Ils mais da stad tanschian 10 minutas. Mo radis da sulegl augmentan la ristga per cancer da la pel. Star directamain en il sulegl n'è dentant betg necessari, er en la sumbriva produtgescha il corp vitamin D. Pia – sulegl fa simplamain bain! Dentant vala er qua sco cun tut quai che fa bain da betg surfar.

La primavaira ha cumenzà

La gievgia ha ord vista astronomica cumenzà la primavaira – exact è quai las 10:01. Lura traversa il sulegl l'equator en direcziun nord. Quai munta ch'ils dis daventan pli lungs che las notgs a partir da venderdi. La data exact da l'entschatta da la primavaira variescha – dependend da la zona da temp – tranter ils 19, ils 20 ed ils 21 da mars. La primavaira dura fin ils 21 da zercladur, lura è il sulegl il pli en il nord. Quai munta era che quai è il pli lung di da l'onn.

Tenor l'organisaziun mundiala da meteorologia cumenza la primavaira – sco mintga autra stagiun – adina a l'entschatta d'in mais. En il cas da la primavaira pia l'emprim da mars. Mintga stagiun cuzza trais mais. L'enviern per exempel a partir dal december enfin il favrer e la primavaira alura a partir dal mars enfin matg. Questa metoda da fixar l'entschatta da las stagiuns duai far pli simpel da crear e cumparegliar statisticas davart il clima.

Lura datti anc la perspectiva da la fenologia che parta la primavaira en trais parts. In'exacta data generala na datti betg. L'entschatta da la primavaira è fitg dependenta dal lieu geografic ed dal stadi da svilup da las plantas.

  • L'emprima part da la primavaira è la «pre-primavaira» (Vorfrühling). Las lungas flurs da las nitscholas èn l'emprim segn che la primavaira cumenza. Ella cuzza circa da la fin da favrer enfin la fin da mars.
  • La segunda part da la primavaira è la «prim-primavaira» (Erstfrühling). Ella cumenza cura che las flurs melnas da la forsizia cumparan e cuzza per regla dal mars enfin l'avrigl.
  • La terza part da la primavaira è la «primavaira cumplaina» (Vollfrühling). Ella po cuzzar da l'avrigl enfin zercladur en tscherts lieus. Las fluras rosa-alvas dals mailers inditgeschan l'entschatta.

Sentiments da primavaira betg dependents d'ina data

Las emprimas flurs chatschan gia e la natira sa sveglia or da la sien d'enviern. Ils sentiments da primavaira en garantids:

RTR actualitad 07:00

Artitgels legids il pli savens