60 nursas stgarpadas
Sin il territori da Claustra sajan vegnidas stgarpadas 60 nursas, ulteriuras 15 sajan vegnidas feridas. Dapli che 10 da quels animals sajan stads en ina situaziun protegida. Las premissas per sajettar in luf sajan tenor la lescha federala da chatscha cunquai accumplidas.
Situaziun difficila cun mastgel e femella
Il chantun quinta ch'ils donns sajan vegnids fatgs da dus lufs, in mastgel ed ina femella. Decider en atgna cumpetenza da sajettar lufs po il chantun dentant be, sch'i sa tracta dad animals singuls. Durant la stad èsi pia d'observar ils animals per confermar sch'il pèrin ha lufs pitschens u betg. Sch'i sa tracta da trieps dovra il chantun numnadamain il consentiment da l'Uffizi federal d'ambient per pudair regular quel.
Per il management da lufs è la situaziun a Claustra la pli difficila – cun in mastgel ed ina femella. Enfin la fin d'avust èsi fitg difficil d'excluder ina reproducziun.
Malgrà in monitoring intensiv en la regiun Claustra n'haja il chantun chattà naginas cumprovas ch'il pèr da lufs haja survegnì pitschens. Ina furmaziun d'in triep saja pauc probabla. Il monitoring cuntinuescha dentant. En cas ch'ins chattass tuttina indizis per lufs giuvens, revochescha il chantun la disposiziun da sajettar. Lura vegnissan ins dentant a dumandar a l'Uffizi federal d'ambient per ina lubientscha da sajettar in luf.
Nagina differenza tranter mastgel e femella
In dals dus lufs en la regiun dastga uss vegnir sajettà. Ma tgenin: il mastgel u la femella? Qua na fa il chantun nagina differenza, pertge ch'ins na sappia il mument betg dir tgenin ch'è responsabel per ils stgarps. Sco Adrian Arquint, il manader da l'Uffizi da chatscha e pestga, ha ditg sin dumonda, vegnia quai animal sajettà ch'arriva sco emprim en la regiun nua ch'il chantun dastga sajettar el.
E lura sperain nus che quai saja propi stà il dretg animal e ch'ils donns van enavos e che nus n'avain nagins conflicts pli.
Sch'ils stgarps cuntinueschan er suenter la sajettada vegnia puspè dumbrà mintga stgarp. A partir da 10 stgarps dettia puspè in decret per sajettar in luf singul. Auter na giaja quai tenor las leschas vertenta betg, sco Adrian Arquint ha explitgà vinavant.
La sajettada dal luf croda en il temp da chatscha auta. Quai fetschia vegnir la situaziun pli pretensiusa, cunquai che la surveglianza chantunala da chatscha è occupada intensivamain. Il chantun resalva perquai il dretg dad eventualmain nominar explicitamain chatschadras e chatschaders per sajettar il luf.
Stgargià l'alp pli baud
Il dumber da stgarps da nursas, spezialmain sin la Börteralp, haja «surpassà la dimensiun supportabla», communitgescha la vischnanca da Claustra. Perquai han ils responsabels da la Börteralp decis da stgargiar glindesdi l'alp sco mesira urgenta. Tant ils chauns da protecziun sajan spussads e las nursas tementadas – er il persunal d'alp na possia betg pli ed haja per part stuì turnar a chasa, uschia la vischnanca.
Il persunal d’alp è a fin cun las forzas, tant fisicamain sco era psichicamain.
Investì bler en mesiras da protecziun
Tenor il suprastant da la vischnanca da Claustra Andres Ruosch hajan ins investì bler en la protecziun cunter attatgas dal luf. Uschia haja in dals dus pasturs durmì en in satg da durmir tar la muntanera la notg. Plinavant hajan ils pasturs era chatschà ensemen las nursas durant mezdi. Per las mesiras da protecziun hajan las alps survegnì cumpliments dal chantun. Ma tuttina hai il davos temp adina puspè dà stgarps.
Uniun purila aveva oravant renfatschà targlinim
L'Uniun purila grischuna aveva glindesdi crititgà ch'il chantun n'aveva anc betg dà la lubientscha da regular ils lufs che vivan dapi l'onn passà sin il territori da Claustra. Tenor l'ordinaziun da chatscha saja il donn ch'i dovra per ina lubientscha da sajettar il luf, surpassà cleramain.
Il suprastant da Claustra Andres Ruosch na fascheva percunter nagina renfatscha al chantun. Il chantun fetschia fitg bler per sustegnair las alps. El crititgescha dentant la Confederaziun. Da Berna na survegnian els nagins segns da sustegn.
Ord l'archiv
Quants lufs pitschens datti insumma en il Grischun? Actualmain datti otg trieps. Il pli nov, il triep dal Vorab , è sa furmà sin il territori da l'anteriur triep Piz Bargias ch'è dà dapart l'onn passà. L'Uffizi da chatscha ha confermà mez avust ad RTR ch'ins ha observà trais luffins sin il territori da la vischnanca da Glion.