La dumengia, ils 31 d’october han ins da midar puspè da las trais sin las duas, pia dal temp da stad sin il temp da standard. La raschun per quel midament chatt’ins tranter auter en il cumenzament dal 20avel tschientaner.
In sguard enavos
Sper motivs da morala da lavur, dominava tenor Jürg Niederhauser, da l’Uffizi federal per metrologia, dapi la mitad da l’emprima guerra mundiala l’argument, ch’il temp da stad gidia a spargnar energia. Il 1916 han ins damai cumenzà en l’imperi tudestg da metter las uras durant la stad in ura enavant per pudair profitar da la glisch dal di.
Da quel temp han ins duvrà la gronda part da l’electricitad per far glisch.
Durant ils onns 50 han ins puspè abolì en blers stadis europeics la tradiziun da midar il temp durant la stad e pir la fin dals onns 70 è la tematica puspè vegnida en il focus. La Svizra vuleva da quel temp dentant ir sia atgna via ed ha vuschà dal 1978 per abolir il temp da stad. Pervi che l’Uniun Europeica ha decis da reintroducir il temp da stad dal 1980 ha era il Cussegl federal suandà in onn pli tard quella decisiun. El vuleva adattar uschè als stadis cunfinants per betg esser pli in’insla da temp – l’unic stadi senza temp da stad.
La Svizra ha decis da reintroducir il temp da stad per s'adattar als stadis cunfinants.
Las consequenzas d’esser in’insla da temp fissan stadas tenor Jürg Niederhauser grondas. Betg mo per cunfinarias e cunfinaris ch’avessan stuì midar l’ura mintga di, ma era per la communicaziun, il transport da commerzi ed il traffic public.
L’Uniun Europeica ha lantschà puspè la debatta
Cun ina retschertga online dal 2018 vuleva l’Uniun Europeica sut il president da cumissiun Jean Claude Juncker chattar or, sch'abitantas ed abitants da l’UE vulessan abolir il midament sin il temp da stad e sche quels preferissan sco norma il temp da standard u quel da stad. Malgrà che cun be 4,6 milliuns participantas e participants as haja gì be respostas d’in pertschient da l’UE e quai oravant tut da la Germania, ha il parlament decis d’abolir il temp da stad in l’UE enfin il 2021. La gronda part da las persunas dumandadas eran numnadamain s'exprimi per in’aboliziun.
Ils umans vulan quai ed uschè faschain nus quai.
La balla saja anc adina tar il Cussegl da stadis commember, di Jürg Niederhauser. Quels duain vegnir perina davart la dumonda dal temp. Dentant che l’UE po cun il Cussegl da stadis commember decider sch'ins vul insumma in temp da stad, sto mintga stadi sez decider tgenin temp, che duai esser la norma: Il temp da standard u il temp da stad. Ina decisiun difficila, cunzunt sch’ins resguarda la geografia ed ils differents basegns economics ch’ils stadis han. Sulet en la zona da temp da l’Europa Centrala (MEZ), che s’extenda da la Spagna enfin la Pologna datti differents giavischs davart questa dumonda.
La Svizra dependa da l’UE
Almain enfin in tschert grad dependa la Svizra da las decisiuns europeicas. Entant ch’il Cussegl dals stadis commember na vegn betg perina, na datti en Svizra probabel er naginas decisiuns davart in’aboliziun dal temp da stad, pervia ch'ins na vul betg daventar puspè in'insla da temp. Emprovas sulettas per exempel en furma da moziuns u iniziativas dal pievel n’èn era betg gartegiadas enfin uss. L’ultima giada cura ch'ins ha vulì abolir il temp da stad cun in'iniziativa dal 2020 n’han ins betg pudì ramassar avunda suttascripziuns.