Ord vista da la Magistraglia Grischun ha la revisiun parziala da la lescha da scola puncts ch’èn buns, puncts ch'ins avess gia daditg stuì reveder ma era puncts che n'èn betg buns.
Vesì sur tut sun jau cuntent cun la revisiun parziala, noss giavischs n'èn betg vegnids resguardads cumplainamain, ma jau sun en sasez cuntent.
Cuntent u betg, quai na gioga en sasez nagina rolla. I vala il primat da la politica. En il rom da la consultaziun avain nus pudì inoltrar noss giavischs. Suenter l'examinaziun èn intgins da quels vegnids resguardas, auters betg. Quai è il process sco el è skizzà.
La revisiun parziala da la lescha davart la scola populara dal Grischun prevesa tut en tut 12 midadas. Tranter auter duain per exempel las pajas vegnir adattadas, la scoletta duai daventar obligatorica ed il regulativ da cumpensaziun da vegliadetgna duai vegnir adattà.
Scoletta e cumpensaziun da vegliadetgna
Davart la Magistraglia Grischun as saja fitg cuntent cun las adattaziuns davart la cumpensaziun da vegliadetgna. Fin ussa stuevan persunas d'instrucziun numnadamain lavurar en pensum cumplain per avair dabun las duas fin trais lecziuns sco cumpensaziun en la vegliadetgna da 55 fin 60 onns. Tenor proposta da la revisiun parziala da la lescha duai la cumpensaziun da vegliadetgna vegnir reglada proporziunalmain al pensum da lavur.
Era cun las adattaziuns che pertutgan la scolina saja la Magistraglia Grischun fitg cuntenta. Per quellas midadas saja stà nairas uras, di la presidenta Nora Kaiser. Da quest avis è era Gian-Paolo Curcio, il president da la Scola auta da pedagogia dal Grischun. Ils puncts decisivs per el èn per l’ina la stima vers la lavur che las persunas d'instrucziun da scolina prestian mintga di e per l'autra che la scolina duai esser obligatorica. Quai na saja nagut auter che quai che capitia gia en realitad saja uss er illustrà en la lescha. Tenor Gian-Paolo Curcio van numnadamain gia oz 98% dals uffants en scolina.
Il president da l’associaziun dals cussegls da scola dal Grischun Christian Kasper vesa dentant in privel tar las adattaziuns sin il stgalim da scolina. Ins stoppia far adatg, ch'i na dettia betg cun ina giada in dischequiliber u malgiustia tranter las persunas d'instrucziun dal stgalim primar e dal stgalim da scolina.
Daventa il Grischun pli attractiv sco lieu da lavur?
Savens discutada è l'attractivitad dal chantun Grischun sco lieu da lavur per scolastas e scolasts. Suenter il studi svanescha ina part dad els ed ellas en la bassa per dar scola. Betg il davos probabel era pervia da las pajas pli autas.
Jau sun da l'avis ch'il chantun Grischun è gia uss attractiv sco lieu da lavur per scolastas e scolasts.
Tar l'attractivitad as stoppia bain resguardar ils aspects monetars, dentant betg sulettamain. I dettia auters aspects en il Grischun che possian esser attractivs per persunas d'instrucziun. Quai sajan per exempel scolas pli pitschnas ubain era classas cun uffants da differenta vegliadetgna. I dettia gia fitg bels settings per persunas d'instrucziun. Dal madem avis è era Christian Kasper, il president da l'associaziun dals cussegls da scola dal Grischun.
In zic auter vesa quai la presidenta da la Magistraglia Grischun. La revisiun parziala da la lescha saja bain in pass en l'endretga direcziun per ch'il Grischun daventia pli attractiv sco lieu da lavur per scolastas e scolasts. Tenor ella as stuess dentant anc far dapli, gist cun quai ch'il Grischun saja in chantun cun premissas fitg spezialas per exempel cun las trais linguas uffizialas. Tenor ella as stuess forsa avair il curaschi da far ina lescha da scola fitg progressiva, cun las meglras pajas da la Svizra Sidorientala ed anc insatge extra per scolastas e scolasts en regiuns periferas dal Grischun
Igl n'è simplamain betg attractiv per scolasts e scolastas da restar en il Grischun.
Dapli paja per scolasts e scolastas grischunas
Cun la revisiun parziala da la lescha davart las scolas popularas dal Grischun duain scolasts e scolastas sco era pedagogs e pedagogas curativas en il futur survegnir dapli paja d'entrada. Quai sin tut ils stgalims da scola. Las pajas minimalas d'entrada duain vegnir auzadas sin la media da la Svizra Sidorientala. Il pli grond augment datti cun 18'000 francs ad onn tar la paja d'entrada minimala da persunas d’instrucziun da scolina. Sin ils auters stgalims duai la paja d'entrada minimala vegnir augmentada per circa 6'000 francs ad onn.
Igl è stà nairas uras d'augmentar las pajas d'entrada da las persunas d'instrucziun sin in stgalim da scolina.
E tuttina dettia tenor Nora Kaiser anc basegns da discutar davart las pajas dals scolast e las scolastas grischunas.
En la proposta per la revisiun parziala da la lescha èn las pajas bain pli autas che uss, ma tuttina anc adina betg cumpetitivas cumpareglià cun auters chantuns.
Tenor il rectur da la Scola auta da pedagogia dal Grischun, Gian-Paolo Curcio na saja betg la paja decisiva per cuntentar las persunas d'instrucziun. I saja la lavur cun ils uffants che cuntanteschia. Las circumstanzas da lavur per scolastas e scolasts sajan pli impurtantas che las pajas.
Dal madem avis è era Christian Kasper, il president da l’associaziun dals cussegls da scola dal Grischun. La paja suletta na saja insumma betg decisiva per l'attractivitad d'in patrun da lavur, decisiv sajan tut auters facturs. Impurtant per la cuntentientscha da scolasts e scolastas sajan ils geniturs, las cundiziuns da basa e sco ch'ins giaja enturn in cun l'auter. E quellas circumstanzas constettian tenor Christian Kasper en la gronda part da las scolas grischunas.
Jau na sun en general betg d'accord cun il sistem da paja da scolasts e scolastas.
Ch'ina nova persuna d'instrucziun gudogna radund 53% pli pauc ch'in scolast u ina scolasta sin il maximum è malgist. Quella differenza è tenor Christian Kasper memia gronda. La fin finala fetschian omaduas persunas d'instrucziun exact la medema lavur. Tenor el saja quai in sbagl dal sistem.
Dapli custs per vischnancas purtadras
Per las vischnancas purtadras da las scolas muntan las adattaziuns da las pajas minimalas d'entrada per persunas d'instrucziun custs supplementars d'en minimum 12,8 milliuns francs. Quai saja ina gronda sfida per las vischnancas, di Christian Kasper. Uschia sco la situaziun actuala tar las vischnancas saja, possian quellas tenor el purtar quai. Ma ils custs supplementars pudessan baud u tard daventar ina sfida per las vischnancas purtadras da las scolas. L'Uffizi per la scola populara ed il sport dal Grischun n'ha betg vulì prender posiziun pertutgant quella dumonda avant la debatta davart la revisiun parziala da la lescha da scola en il Cussegl grond il december.
Segns da dumonda tar pedagogia speziala
Da vart da la Magistraglia Grischun restan tar ils puncts da la revisiun parziala da la lescha da scola che pertutgan la pedagogia speziala dapli che mo in segn da dumondas. En il «hochschwelliges Sonderschulsetting» as haja la convenziun da dretg da persunas cun impediment che di che mintga uffant possia esser integrà sche las circumstanzas sajan melglras per l'uffant da vegnir integrà enstagl dad esser en in setting separativ.
Sch'ins possia en il «niederschweilliges Sonderschulsetting» far in sistem separativ saja quai in zic curius, di Nora Kaiser. Alura possia numnadamain esser ch'ins haja en ina classa in uffant cun in ferm handicap che vegniss integrà en la classa – ed en la stanza dasperas perencunter as pudess avair uffants cun in handicap pli pitschen sco per exempel ADHS u legastenia e quels vegnissan alura separads. Quai saja ina fitg gronda discrepanza e na giaja insumma betg. Ma precis qua saja quella flexibilisaziun che vegnia proponida en la proposta per la revisiun parziala da la lescha da scola.
In’ulteriura midada da lescha davart l'integraziun duai dar pertutgant las lecziuns d'integraziun preventivas. Quellas duas lecziuns per segirar las «niederschwellige sonderpädagogische Massnahmen» e per promover la prevenziun recumonda la lescha actuala mintg’emna cun sustegn d'ina persuna d'instrucziun curativa en mintga classa da la scolina e da la scola primara. Quella directiva duai vegnir stritgada dal tuttafatg en il rom da la revisiun parziala da la lescha. Ord vista da la Magistraglia Grischuna fissi fatal da stritgar quellas lecziuns da pedagogia speziala da prevenziun.
Igl è bain bun che la pedagogia speziala e l'integraziun duessan da principi daventar pli flexiblas e simplas. Ins sto dentant far adatg ch'i na dat la fin finala betg ina lescha da scola che na fa nagin senn.