Cun la nova lescha han las vischnancas e la populaziun dapli spazi per pudair cundecider. Sper quai duai esser pussaivel da far adattaziuns als basegns dal temp. Vul dir tranter auter dapli e pli spertas colliaziuns da tren e bus, ed in traffic public che resguarda l’ecologia cun per exempel autos da posta electrics. La lescha duai ir en vigur il cumenzament dal 2023.
Cumenzà ha la discussiun la gievgia
Kenneth Danuser (AdC) che ha presidià la cumissiun predeliberanta ha rendì attent il Cussegl grond la gievgia, che la promoziun dal traffic public saja francada sco finamira en il program da la regenza 2020-2024. Quai muntia ch’il Cussegl grond stoppia agir cun la revisiun da la lescha davart il traffic public.
La debatta d’entrada ha mussà che tuts èn da principi persuenter. Las discussiun cuntraversas sa dattan en la debatta da detagl. Uschia ha il nov deputà da La Verda, Simon Gredig, ch’è er gestiunari da la Cuminanza d’interess Velo Grischun, ditg en la debatta d’entrada, ch’el vegnia a far propostas per dapli parcadis per velos per pendularis. Il garaschist e deputà Bruno Claus (PLD) ha reagì e ditg percunter ch’i saja er da metter a disposiziun dapli parcadis per autos sper las staziuns dal traffic public. Las partidas burgaisas han appellà pliras giadas als custs: Las mesiras d’in nov concept dal traffic public stoppian esser finanziablas.
Tact da mes’ura sco mesira svelta
Cun la nova lescha, cun ils concepts «Retica 30» ed «Retica 30+» ed investiziuns vuless il messadi per la nova lescha augmentar en l’avegnir l’attractivitad dal traffic public e satisfar als basegns dals indigens e dals turists. La finamira saja d’introducir a curta vista il tact da mes’ura tar la Viafier retica, hai num en il messadi. Ultra da quai duai vegnir transferì dapli transports da persunas e da rauba dal traffic sin via sin il traffic public. La populaziun e las vischnancas duain pudair cundecider.
Mintg’onn 74 giadas cun il tren
Cusseglier guvernativ Mario Cavigelli ha ditg en la debatta d’entrada ch’il traffic public haja gì ina greva partenza en il Grischun avant 100 onns. Pir ils davos onns haja quai midà. Indigens e turists dovrian oz pli e pli bler il traffic public.
Oz sesia mintga Grischuna e mintga Grischun en media 74 giadas per onn en il tren. Il schef dal departament d’infrastructura, energia e mobilitad ha er infurmà il Cussegl grond ch’ins vegnia en curt temp a vesair en il Grischun bus da posta che charreschan cun forz’electrica.
La lescha revedida stoppia tegnair quint da quel svilup positiv. Er or da questa perspectiva saja la revisiun da la lescha davart il traffic public ina obligaziun.
Il deputà Pietro Della Cà da la PPS ha ditg vers la fin da la debatta d’entrada che la lescha davart il traffic public stoppia avair la finamira da colliar las regiuns perifericas cun ils centers. La proposta da sbassar il dumber d’abitantas ed abitants da 60 sin 50 per segirar la colliaziun dal traffic public saja ina buna proposta en quella direcziun. La via da la revisiun da la lescha davart il traffic public na mainia betg ad ina visiun per il traffic public en il Grischun, ha la deputada socialdemocratica Franziska Preisig (PS) da l’Engiadin’Ota ditg. Percunter porschia quella revisiun in bun cumpromiss.
Per tge vai?
Entras novas furmas da mobilitad e tecnologia u er cun meglierar areals da staziuns e purschidas turisticas vul la regenza meglierar la purschida e motivar Grischunas e Grischuns sco er giasts da nizzegiar bus e tren. In'ulteriura finamira da la revisiun totala da la lescha è da promover la transparenza en connex cun ils plans dal traffic public. La lescha actuala è bunamain 30 onns veglia ed i saja necessari dad adattar ella al temp ed als basegns dad oz, uschia il cusseglier guvernativ responsabel Mario Cavigelli.
Regiuns duain vegnir integradas meglier
Ultra da quai duai l'entir process da sviluppar il traffic public er daventar pli participativ – vul dir che las regiuns sco er la populaziun han er in pled en chapitel. La glieud ch'è pertutgada directamain en las regiuns sappia meglier tge ch'i dovra, uschia Mario Cavigelli. Per pudair sentir tge ch'i dovria per meglierar ed optimar las purschidas, dovria quai perquai in barat pli stretg cun quels ch'èn pertutgads directamain.
Quai po pertutgar per exempel in bus da scola ch'ins pudess nizzegiar meglier per il transport dad autra glieud che vul nizzegiar il traffic public. U ch'i dat forsa er ina cumbinaziun dad ina purschida turistica cun ina purschida normala.
La nova lescha sa referescha al Green Deal dal chantun. Entras ina meglra purschida duai la populaziun nizzegiar dapli il traffic public ed uschia sbassar las emissiuns da CO2, hai num vinavant. Sper quai duain per exempel er vehichels electrics vegnir integrads en il traffic public.
