Pignia è in pitschen vitg sur Andeer en Val Schons, plazzà sin ina terrassa da vart dretga dal Rain Posteriur. Circa 100 persunas habiteschan a Pignia. Sur il vitget, l’imposant Piz Curvér. E sur quest vitget da Pignia sa chatta Bavugls, l’acla.
L’istorgia dal til da bara al «Plàn Castgegnas»
Pli baud na devi betg la via ch’ins prenda oz cun l'auto per ir sin l’acla. Tar bleras da las 14 stortas tochen a Bavugls datti in’anecdota. Dastrusch la via veglia sa chatta il Plàn Castgegnas, dal qual i dat in’istorgia che fa in pau pel-giaglina.
Sch’ins riva al Plàn dals Morts n'audan ins tuttenina betga pli l'aual da Pignia che passa vers il vitg. Da notg duai passar in til da bara sut il Plàn Castgegnas al Plàn dals Morts. Las persunas che passan sajan stgiras, portian tschops in pau pli lungs e chapellas radundas cun crampa. Danunder che quell’istorgia vegn, e la bara da tgi che vegn purtada na sa nagin.
Da la generaziun pli attempada enconuschan dentant tuts quels raquints. Blers han gia sco mattas e mats udì quell’istorgia.
La «Mama Magnacla»
Pli encunaschainta è l’istorgia da la Mama Magnacla. Quella enconuscha en il conturn da Pignia mintgina e mintgin. Mama Magnacla veza or in pau sco in spaventegl. Ella porta plirs scussals in sur l’auter. Ils scussals sajan averts davantvart, uschia ch’ins vesa ses iver da chaura. Mama Magnacla ha ina barba da chaura e porta ina fautsch e stat en ina pitschna tauna sur las tegias da Bavugls. La sera, cura ch’il vent buffa enturn la grippa, vegn Mama Magnacla ord sia tauna e trapla ils uffants per cuschinar e magliar els. L’istorgia è fitg probabel vegnida inventada ch’ils uffants na giajan betg si al lieu privlus sur las tegias.
Dentant n’en ils uffants betg ils sulets che teman ella. I dat er umens ferms che n’a van betg gugent si tar ils grips per ir a prender in sarlut aua al ual.
Inscuntrà Mama Magnacla
Ins ha udì ch’in um saja stà sur notg a Bavugls ed haja inscuntrà Mama Magnacla. Durant la notg – anc mez durmentà – è el ì ora avant tegia per sponder aua. Cun ina giada ha el badà ch’insatgi stat en vaschinanza dad el. El ha vulì discurrer cun la persuna. Ma gist en quest mument ha el survegnì derschà ina sadella aua fraida surengiu. Avant che la persuna è sparida, ha el gist anc pudì badar ch'ella pareva dad esser ina dunna. Puspè enavos en tegia ha el badà ch’el n’era betg bletsch. Ma el ha tuttina schalà e tramblà sco ina chaglia l’entira notg. Suenter quest’inscunter nocturn n’è l’um blers onns betg pli ì si Bavugls.
Blers na vulan betga discurrer da las istorgias. Els han retenientschas ch'ins pudess pensar ch'els na sajan betga daltut tschient.
Dumeni Mani – il narratur da las istorgias
Dumeni Mani da Pignia ha raquintà las istorgias. L'um da 74 onns ha passentà si'entira vita a Pignia. Schont sco buob era el faszinà da tut las sorts istorgias, ditgas e legendas. Quai grazia a ses scolast che raquintava savens istorgias da striegn. Oz raquinta el sez gugent da quai ch'el sa u ha udì.
Tge ha il «Lai da las strias» propi da far cun strias? U savevas ch'i dat en la Val di Campo in lai ch'exista be la primavaira e nua ch'i vegn schizunt sfunsà? Tals lieus spezials ma pli pauc enconuschents datti blers en il Grischun.
RTR scuvra intgins questa stad. Qua datti la survista da tut las istorgias.