La regenza grischuna renviescha la petiziun «Stop da sajettar ils lufs dal Parc Naziunal» da las organisaziuns da l'ambient. Ella ha constatà ch'il triep dal Fuorn vegnia numnà en la petiziun triep dal Parc Naziunal – quai che constettia be parzialmain. L'utilisaziun da la designaziun triep dal Parc Naziunal saja nunexacta e sugereschia a la populaziun, ch'ins haja dà liber ils lufs en il Parc Naziunal per la regulaziun. In tractament spezial per ils trieps da lufs che sa trategnan per part en il Parc Naziunal procurass per in'applicaziun giuridicamain ineguala.
Petiziun da pliras organisaziuns
La petiziun ch'è vegnida suttascritta da tut en tut 37'656 persunas è vegnida inoltrada ils 13 da november 2024 a la regenza. Cun quella vegn suttamess a la regenza grischuna il giavisch da terminar la regulaziun dal triep da lufs dal Fuorn che sa trategna per part en il Parc Naziunal. Da sajettar ils lufs stettia en cuntradicziun cun il princip dal Parc Naziunal da surlaschar la natira a sasezza. Da sajettar l'entir triep senza examinar alternativas saja sproporziunà ed exagerà.
Betg il «triep dal Parc Naziunal»
La regenza constatescha ch'il triep da lufs cun la designaziun uffiziala «Fuorn» vegn designà sco triep dal Parc Naziunal en il text da petiziun da las organisaziuns cun dretg da far recurs (WWF Svizra, Pro Natura e BirdLife Svizra) e da la Gruppa Luf Svizra. Il triep da lufs Fuorn è in triep transcunfinal. Ses territori da chatscha sa chatta mo per part en il perimeter dal Parc Naziunal Svizzer. Ina gronda part dal territori da chatscha sa chattia ordaifer il territori dal Parc Naziunal en la Val Müstair ed en l'Engiadina Bassa sco er en l'Italia cunfinanta, scriva la regenza. L'utilisaziun da la designaziun triep dal Parc Naziunal saja nunexacta e sugereschia a la populaziun, ch'ins haja dà liber ils lufs en il Parc Naziunal per la regulaziun.
Ils lufs na vegnan betg regulads sin il territori dal Parc Naziunal Svizzer, mabain ordaifer quel.
Chapientscha per la petiziun
En connex cun il luf en il Grischun saja la regenza conscienta da l'impurtanza tant dal Parc Naziunal Svizzer sco reservat natiral sco era da la protecziun da las spezias. Ella chapeschia perquai il giavisch da las petiziunarias e dals petiziunaris. Gronds animals da rapina sco il luf pon avair in effect positiv sin la biodiversitad. Els han il potenzial da reducir la populaziun d'animals cun ungla e d'influenzar lur derasaziun locala. Quest effect po cuntinuar en l'ecosistem, tranter auter cun ina influenza positiva sin la regiuvinaziun dal guaud.
Impurtanza da l'economia d'alp ed agricultura
Il territori da muntogna e d'alp saja però pertutgà spezialmain da la preschientscha dal luf ed en l'avegnir vegnia el ad esser pertutgà anc pli intensivamain en l'entir artg alpin. Qua han l'economia d'alp e l'agricultura, che vegnan pratitgadas en moda extensiva ed ecologica – ina impurtanza culturala, economica e sociala considerabla. Era per la protecziun da la natira, en spezial per la biodiversitad, èsi essenzial da mantegnair la cultivaziun dal territori d'alp e da muntogna. Cun la revisiun da la legislaziun federala da chatscha è vegnida stgaffida la pussaivladad da pudair regular cun responsabladad la populaziun da lufs, senza periclitar quella, e da limitar ils donns d'animals da niz, quai en cumbinaziun cun ina protecziun da muntaneras. Quai duai tenor la regenza reducir il potenzial da conflicts, augmentar l'acceptanza per la preschientscha dal luf e la finala pussibilitar ina coexistenza.
Evitar inegualitad giuridica
Suenter la stgarpada da dus arments ha la Confederaziun concedì da mazzar l'entir triep dal Fuorn. Perquai na possia betg vegnir dà suatientscha al giavisch da la petiziun, ha communitgà la regenza a las medias a Cuira. In tractament spezial per ils trieps da lufs che sa trategnan per part en il Parc Naziunal procurass per in'applicaziun giuridicamain ineguala da las disposiziuns davart la regulaziun dal luf, argumentescha la regenza sia decisiun. Sch'ins vuless midar quai, stuess ins far quai sin plaun federal. I na saja perquai betg pussaivel da dar suatientscha al giavisch da la petiziun.
Gia 13 da radund 17 lufs morts
Sco la cussegliera guvernativa responsabla Carmelia Maissen ha ditg a l'agentura da novitads Keyston SDA, sajan gia 13 lufs dal triep vegnids sajettads. I vegn stimà ch'il triep consisteva oriundamain da 15 fin 17 animals.