Dus pèrins raquintan - «Gea jau vi» – u tuttina betg?

«Gea, nus vulain»

Gian Andrea «Giani» e Debora «Debby» Spinatsch che abiteschan a Savognin han maridà l'avust passà. Suenter bunamain 10 onns relaziuns han els ditg «gea» en il ravugl da famiglia e collegas. Igl è forsa in clisché ma cura ch'els discurran da lur di, traglischan ils egls.

Malgrà ch'els na dattan betg tanta paisa sin tradiziun, plascha il patratg d'esser um e dunna als Spinatschs. Ussa cura ch’els han la medema schlattaina vesan els sa sez sco famiglia, era sch'els na vulan betg uffants. Gian Andrea e Debora din ch'els sajan uss anc colliads in zic pli fitg ed n'èn betg pli «mo» ami ed amia.

Maridà han l'um da 37 onns e la dunna da 32 onns en il museum regiunal a Savognin e silsuenter sin la chamona da Radons. Fertant che Giani ha purtà in tschop e chautschas cotschen stgiras, ha Debby vulì purtar ina rassa alva. «Il sulet schlet vi da quest di è che jau na poss betg anc ina giada avair el», di Giani Spinatsch.

Da maridar en baselgia na saja dentant mai propi stà in tema tar els. Quai na fissi simplamain betg ì a prà cun els.

«Na, nus na vulain betg»

Conrad Plaz e Doris Guetg da Savognin èn dapi radund 25 onns ensemen e per els dus èsi stà cler, els na vulan betg maridar. Fertant che la dunna da 65 onns è stada maridada ed ha tratg si quatter uffants n'è l'um da 60 onns mai stà maridà.

«Jau sun da l'opiniun ch'ina cuminanza senza maridar, sch'ella funcziuna bain, vala bler dapli ch'ina cun maridar che na funcziuna betg bain», di Conrad Plaz. Il maridar fetschia senn sch'ins veglia famiglia ensemen, manegia Doris Guetg ed uffants communabels, quai na levian els betg. Tuttina saja Conrad in bun accumpagnader e grond sustegn per ses uffants.

Doris Guetg era maridada giuvna ed ha deditgà quel temp a la famiglia. Uschia in'empermischun sco la lètg na levia ella betg anc ina giada far. Insumma vesa ella il concept da la lètg in zic critic.

«Il carstgaun n'è betg fatg per quai»

Blers hajan l'illusiun ch'ins restia per adina ensemen. Ma ella è da l'opiniun che la vita ed il patratg possia sa midar fitg durant ils onns. Per ella èsi impurtant da viver en pass ensemen e ch'ella haja chattà in partenari ch'ella na stoppia betg dar si sa sezza. Tuttina saja quai bel sche duas persunas hajan chattà ina l'autra e veglian maridar, din Doris Guetg e Conrad Plaz. E vi da l'exempel dad els dus vesan ins era ch'i po er funcziunar senza l'anè vi dal det.

La dunna che spusa dapi 20 onns pèrins

Priska Pirovino maina l'Uffizi civil da la regiun dal Plaun a Domat. Ella ha gia spusà blers pèrins aifer ils davos 20 onns ch'ella lavura là. Malgrà che sia lavur na consistia betg mo da spusar, saja quai insatge ch'ella fetschia fitg gugent. «I na dat betg ina rutina, perquai che mintga nozza è insatge auter. Autras persunas, auters giavischs ed autras istorgias», di Priska Pirovino.

En la regiun dal Plaun pon ins maridar en plirs lieus: Per exempel a Panaduz, Favugn, Trin u Tumein en locals che tutgan a la vischnanca. Dentant era al Lai da Cresta, en il chastè da Rehanau u en l'hotel Schweizerhof a Flem. Questa localitad saja er tschertgada tar pèrins d'auters chantuns. Blers dad els haja emprendì d'enconuscher in'auter sin la pista u hajan ina chasa da vacanzas en la regiun.

Ina stanza spezialmain per nozzas

A Domat, là nua che la sedia da l'Uffizi civil da la regiun dal Plaun è, pon ins maridar en la chasa communala, en ina stanza cun bler lain – endrizzada per nozzas. Là sa chatta ina maisa, duas sutgas decoradas per il pèrin che marida e bler plaz per ils osps.

Dentant betg mo la stanza, mabain era il resti che la dunna da 59 onns porta, mussa ch'i sa tracta d'in di festiv. «Decent ma cun stil. Las spatlas duain adina esser cuvertas», uschia duess ina dunna che spusa pèrins esser vestgida.