Mintga setavla mamma e 10% dals babs en Svizra crodan mintg'onn en ina crisa suenter la naschientscha da lur uffant. Quai inditgescha l'uniun «Depressiun Postpartala Svizra».
Rahel Gasser è ina dad ellas. Sia istorgia persunala stat exemplaric per quella d'ina da radund 12'500 mammas ch'èn pertutgadas mintg'onn en noss pajais d'ina depressiun postpartala.
L'entira istorgia da Rahel Gasser è d'udir en la Marella «Tristezza empè da sentiments da ventira» dals 3 da december 2023.
Il test che sa furnir indizis
La «Edinburgh Postnatal Depression Scale» (EPDS) è in instrument en furma da questiunari cun 10 dumondas. Il test è vegnì inventà la fin dals onns 1980 da persunas dal fatg da la psicologia. El vegn duvrà sin l'entir mund per scuvrir cas da depressiuns postpartalas.
Il test na remplazza nagina diagnosa, ma el sa furnir indizis. Sch'ins ha a la fin dal test 10 puncts u dapli, vegn cusseglià da s'annunziar tant pli spert tar ina persuna dal fatg.
Tge è ina depressiun postpartala?
La depressiun postpartala è ina spezia da depressiun che po sa mussa suenter la naschientscha d'in uffant. I sa tracta d'ina greva malsogna psichica ed ella po avair differentas furmas. Questa depressiun poi betg mo dar tar dunnas ch'han survegnì lur emprim uffant, mabain er tar dunnas che han gia uffants.
Ils sintoms d'ina depressiun postpartala pon esser differents, els pon dentant cumpigliar ils suandants elements:
- Tristezza u midadas da luna
- Stancladad
- Difficultads da durmir
- Midadas da l'appetit (appetit exagerà u reducì)
- Tema u irritabladad
- Sentiment da desperaziun u d'esser presa
La depressiun postpartala n'è betg da scumbigliar cun las midadas da luna e la stancladad ordinaria che bleras dunnas survegnan suenter la naschientscha durant in temp, che vegn numnà «babyblues». Sch'ils sintoms duran dentant pli ditg e sch'els influenzeschan la vita da mintgadi a moda negativa, èsi impurtant da tschertgar agid professiunal. Ils motivs precis da la depressiun postpartala n'èn betg scuverts dal tuttafatg, ma i vegn supponì ch'ina cumbinaziun da facturs biologics, ormonals, socials e psicologics han ina influenza.
Discurs cun ina persuna dal fatg
Laura Kecskeméti è schefmedia substituta dals Servetschs psichiatrics dal Grischun. Sco media principala è ella plinavant responsabla per la staziun da mamma ed uffant da la Clinica Beverin a Cazas. Quella purschida pussibilitescha a mammas cun malsognas psichicas – sche las circumstanzas èn dadas – da passentar lur temp en la clinica ensemen cun lur uffant(s).
La staziun da mamma ed uffant
12'500 cas da depressiun postpartala dettia mintg'onn en Svizra. En la clinica Beverin a Cazas vesia la media Laura Kecskeméti en relaziun plitost paucs cas. Ella stima circa 20 ad onn. E va or da quai che blers cas vegnan u betg tractads u ch'els vegnan tractads ambulant.
Tscherts cas – per exempel sch'insatgi è suicidala – dovran dentant exnum in tractament staziunar, vul dir che la pazienta resta sur pli lung temp en la clinica. E vegn tractada cun medicaments e terapia. Entras quai saja la prevista da vegnir puspè sauna fitg gronda.
Ma gist medicaments èn savens in obstachel per las dunnas pertutgadas. Perquai che bleras mammas dattan latg. Ma d'avair ina mamma depressiva saja betg ina buna alternativa, manegia la media.
Per mantegnair la relaziun porscha la clinica Beverin a Cazas er chombras per mamma ed uffant. La cundiziun è dentant che la mamma è buna da guardar dal uffant. Per tuttas n'è quai betg pussaivel.
Bleras mammas hajan tema che la separaziun dal uffant fetschia donn. Quella tema mitigescha la media dentant. En spezial tar fitg pitschens uffants èsi simplamain impurtant che l'uffant haja ina persuna ubain in conturn che dat ad el ina «experientscha maternala». Cun guardar bain dad el, dar damaglier, far sitg, metter a letg, ed uschia vinavant. Uschia che quella rolla sa er vegnir surpigliada dal bab, da la tatta u autras persunas adattadas, enfin che la mamma è puspè sauna.
Betg mo mammas
Ditg valeva la depressiun postpartala sco fenomen che po mo pertutgar dunnas. Ma er 10% dals babs èn pertutgads. Ed ins va or da quai ch‘il dumber zuppà è in toc pli aut – inditgescha l‘uniun «Depressiun Postpartala Svizra».
Ina depressiun postpartala vegn savens diagnostitgada pli darar tar babs perquai che umens han per regla pli fitg la tendenza che dunnas da stgatschar u zuppar problems psichics. Blers umens discurran pli pauc avert sur da lur sentiments. Ed er d‘ir per agid professiunal para d’esser pli grev per els. Vitiers vegn ch‘ins sa pli pauc sur da malsognas psichicas suenter la naschientscha tar babs che tar mammas, perquai che quai vegn perscrutà pli pauc.
Ina depressiun postpartala sa mussa tar in um in pau auter che tar ina dunna. Per exempel cun ravgia. U ch‘ils pertutgads tendeschan dapli d‘esser davent da la famiglia, ch'els lavuran dapli, fan dapli sport ni ch'els consumeschan dapli, per exempel games ni alcohol.
In autra differenza è che la malsogna cumenza tar umens pli tard che tar dunnas. La depressiun postpartala cumpara tar babs il pli savens tranter il terz e sisavel mais da vita da l'uffant. Mammas vegnan savens malsaunas curt suenter la naschientscha.
Facturs da ristg pon esser tranter auter, ch‘ins ha gia ina giada gì ina depressiun, situaziuns da vita tendidas, sch‘ins ha per exempel quitads finanzials, mancanza da sustegn ord il conturn, problems da relaziun u sch'ins ha gì autras spetgas vid la vita da famiglia. E savens mancan exempels per s‘orientar. Damai ch‘ils agens babs eran per regla pauc ni insumma betg involvids en la tgira d‘uffants.
L'emprim medicament
Il medicament «Zurzuvae», sviluppada da las firmas farmaceuticas Sage e Biogen, è vegnì testà en dus studis controllads en congual cun in placebo. Ses effect mussa il medicament suenter in enfin dus dis. Gia suenter dus emnas duessi esser pussaivel da puspè metter giu el.
En ils Stadis Unids da l'America duess il medicament bainbaud vegnir sin il martgà. Sche e cura ch'il nov medicament vegn er ad esser accessibel en il futur en Svizra n'è betg anc enconuschent.