Las vischnancas Val Müstair e Lumnezia vulan midar la constituziun communala. En la Val Müstair ha la populaziun decidì cun 83% gea, d'eleger la suprastanza communala sur l'entira Val Müstair. 77% han detg gea en la val Lumnezia da reducir la suprastanza communala da 9 sin 5 commembers.
La regenza n'ha dentant insumma betg plaschair da quests giavischs, els cuntrafan a las constituziuns communalas.
Ils problems sajan stads clers gia tar l'elavuraziun dals contracts
Tant il contract da fusiun da la Lumnezia sco era quel da la Val Müstair na valian betg ad infinitum, declera Barbara Janom-Steiner, scheffa dal departement da finanzas e vischnancas. Sch' il contract sez cuntegnia nagin termin da scadenza, sa fidia la populaziun dentant, che quai contract restia en vigur in cert temps. La regenza haja laschà sclarir la dumonda giuridicamein d' in expert extern. Tenor l'expert restia il contract en vigur segir pli ditg ch'ina legislatura, uschia Janom-Steiner vinavant. Sulettamain, sch' il contract daventia impussibels sappia el vegnir midà avant.
Chantun ha sustengnì avunda
Ch' il chantun avess savì sustener meglier las vischnancas durant elavurar ils contracts da fusiun, na crai Janom-Steiner betg.
Las vischnancas èn vegnidas sustegnidas da dus cussegliaders durant quest process.
Las discussiuns ed ils problems sajan pia stads clers. La damonda davart la durada dals contracts da fusiuns vegn tenor Janom-Steiner era el futur ad esser fitg decisiva.
Il chantun ha d’ina vart chapientscha ma da l’autra vart
Thomas Kollegger, manader da l'uffizi da vischnancas dal chantun grischun, ha chapientscha per las vischnancas, il medem mument accentuescha el, ch'ils contracts da fusiun na lubeschian betg questas midadas. La regenza stoppia prender ina decisiun giuridicamain correcta.
Quai na saja dentant betg uschè simpel, di Andreas Glaser, manader dal center da democrazia ad Aarau. Ils contracts da fusiun n'hajan nagin termin da scadenza, uschia na saja quai betg clar, cura ch'ina vischnanca dastgi midar las ideas ch’ella aveva giu cura ch’ins aveva fusiunà las fracziuns. Las vischnancas stoppian avair l'autonomia da midar lur atgnas constituziuns.
Dal cler votum da la val Müstair e da la Lumnezia n'è Kollegger betg impressiunà. Il resultat na saja betg unanim, ì dettia ina respectabla minoritad che na veglia betg midar la constituziun, e la fin finala na dependia il dretg betg dal dumber dils votants e da las votantas.
Las vischnancas pon uss drizzar la dumonda per midadas dal chantun
Las duas vischnancas pon uss inoltrar las midadas da lur constituziun a la regenza, lezza decida lura, da lubir ellas ni betg. Thomas Kollegger spera sin ina soluziun che cuntenta tuts, tuts sajan la fin finala en la medema bartga.
Auter tuna quai tier Arno Lamprecht, il president da la vischnanca Val Müstair. In na da la regenza fiss in segn encunter la democrazia, encunter la veglia d'in pievel, quai n’acceptian els betg simplamain uschia. En il mender cas ston dretgiras decider, quant ditg ch'ils contracts da fusiun valan anc, avant che las constituziuns communalas dastgan vegnir midadas.