Update Ucraina - Mort da Kirillov: Arrestà in suspectà

18 da december

• Tar in’ attatga da bumbas ier a Moscau è il general russ Igor Kirillov mort. Uss han ils investigaders russ arrestà in suspectà . I giaja per in burgais da l’Usbekistan , ha communitgà il servetsch secret russ. L’um saja vegnì recrutà da l’Ucraina per far l’attatga. Kirillov era il schef da las truppas russas per proteger dad armas atomaras, biologicas e chemicas. Tar l’attatga è mort era in collavuratur dad el.

17 da december

• Quatter schuldads ucrainais duain avair spiunà per la Russia . La finamira saja tranter auter stada da localisar per la Russia nua ch' ils paucs aviuns da cumbat F-16 da l'Ucraina sa chattian – in dals secrets ils pli impurtants da l'armada ucrainaisa , ha la procuratura generala da Kiev communitgà.
• En la Russia è il prominent general Igor Kirillov mort d'in attentat cun bumba a Moscau . Kirillov era schef da las truppas da defensiun cunter armas atomaras, chemicas e biologicas ABC. Il servetsch secret ucranais SBU ha pretendì d'esser responsabel per l'attatga. Kirillov saja stà in delinquent da guerra perquai ch'el haja cumandà da duvrar armas chemicas cunter schuldada ucranaisa. El saja perquai stà ina mira absolut legitima.

15 da december

• Davant la costa da la peninsla da la Crim èn duas navs da petroli russas en difficultads. Ina da las navs è bloccada sin in banc da sablun. L’autra sa muventa sin la mar senza nagin al timun. Las autoritads han confermà ch'ina quantitad d’ieli pli gronda saja culada ora en la mar.
• Adina dapli schuldada nordcoreana cumbatta per la Russia en la regiun da cunfin Kursk. Ed er il dumber d’unfrendas nordcoreanas a la front saja gia considerabel. Quai ha ditg il president ucranais Wolodimir Selenski en ses messadi per video quotidian, senza numnar cifras concretas. Kiev renfatscha a Moscau d’escalar il conflict pli e pli.

9 da december

• L'Ucraina survegn ulteriuras 4 milliardas euros da l'Uniun Europeica. Quai ha decis il cussegl da l'UE. I sa tractia dal segund pajament regular or dal nov program da sustegn da l'UE. Era quest pajament è – sco gia l'emprim – lià a refurmas. Tranter auter vegn l'Ucraina obligada da cumbatter a moda pli rigurusa la corrupziun. Cun quests daners vul l'UE che l'Ucraina possia pajar vinavant pajas e rentas. En pli duain els garantir il manaschi d'ospitals, scolas ed alloschis d'urgenza.

1 da december

• Ils novs primrepreschentants e primrepreschentantas da la politica exteriura da l'Uniun Europeica èn arrivads a Kiev – la chapitala ucranaisa – per ina visita cun muntada simbolica . Il president dal cussegl europeic dals stadis da l'UE António Costa e la schefdiplomata Kaja Kallas vulan s'inscuntrar cun il president ucranais Wolodymyr Selenskyj e garantir ad el sustegn en vista a l'offensiva russa cuntinuanta, ha Costa ditg al cumenzament da la visita. Previs saja agid umanitar, finanzial, militar e diplomatic . Entant ha l'Ucraina communitgà che la Russia haja danovamain attatgà Kiev cun dronas la notg passada.

23 da november

• En Russia duai ina nova lescha gidar per che l'armada russa chatta novs schuldads per la guerra cunter l'Ucraina . Per quel che s'annunzia per il servetsch da guerra vegnan eleminads ils debits da fin a 10 milliuns rubels. Quai èn 85'000 francs. Il president Wladimir Putin ha suttascrit la lescha la sonda. Ella vegn a pertutgar cunzunt Russ giuvens che han per exempel prendì si credits per cumprar in'abitaziun. Sche la persuna s'oblighescha per in onn vegnan er annullads ils debits da sia dunna.

19 da november

• La Russia annunzia attatgas sin la regiun Brjansk . Tenor il ministeri da defensiun russ, ha l'Ucraina sajettà sis rachetas producidas en ils Stadis Unids sin la regiun Brjansk. Tschintg rachetas haja la defensiun russa pudì sajettar giu. La sisavla racheta saja vegnida donnegiada. Sche las indicaziuns constattan, fiss quai l'emprima attatga enconuschenta, suenter ch'ils Stadis Unids han lubì a l'Ucraina da duvrar talas rachetas cunter la Russia.
• La Russia ha adattà sias directivas che pertutgan il diever d'armas atomaras . Il president russ Wladimir Putin ha mess en vigur ina doctrina correspundenta. Tenor la nova doctrina smanatscha la Russia da er duvrar armas atomaras suenter ina attatga convenziunala sin la Russia u sin il Belarus. Annunzià la nova doctrina ha el avant stgars dus mais. Mardi, precis milli dis suenter sia offensiva cunter l'Ucraina, ha el mess en vigur la nova doctrina e publitgà il document.

18 da november

• La Germania parta dal fatg che la China gida la Russia cun dronas . Sco la ministra da l'exteriur tudestga Annalena Baerbock ha ditg, stoppia e vegnia quai ad avair consequenzas . L'offensiva russa cunter l'Ucraina saja er in'attatga vers la libertad en Europa e pertutgia er ils interess da tut ils stadis europeics. Il servetsch da l'exteriur da la UE ha avant confermà ch'ins examinescha actualmain ils indizis. «Nus avain survegnì rapports da funtaunas dal servetsch secret davart l'existenza d'ina fabrica en China che fabritgescha dronas che vegnan furnidas en Russia e duvradas en la guerra cunter l'Ucraina», ha ditg in funcziunari da l'UE. Il servetsch da l'exteriur da la UE emprova il mument dad eruir sch'i dat ina collavuraziun directa tranter la China e la Russia tge che pertutga l'armaziun militara. Sche gea, pudess quai muntar sancziuns. Tenor la China sa tracti da speculaziuns nunfundadas.
• La Russia reagescha sin ils rapports da medias americanas. Cun lubir a l'Ucraina da duvrar armas americanas per atatgar la Russia , haja il president american Joe Biden «mess strom en il fieu», uschia il pledader dal Kreml. Sch'ils Stadis Unids confermian uffizialmain ils rapports da medias, mainia quai ad ina cumplainamain nova situaziun. Numnadamain tge che pertutga la participaziun americana al conflict . Ils Stadis hajan lubì a l'Ucraina da duvrar rachetas americanas che sgolan fin a 300 kilometers per attatgas vers la Russia.

17 da november

• La Russia ha attatgà miras en tut l'Ucraina la notg passada. Perquai ch'i haja era dà attatgas en il vest da l'Ucraina haja la Pologna tramess en l'aria aviuns per defender ses spazi d'aria , scriva l'armada polaca. Era ils sistems da defensiun a terra ha l'armada polaca activà. La Russia ha apparentamain attatgà cun intenziun l'infrastructura d'energia da l'Ucraina. En pliras regiuns han las autoritads tschentà giu implants d'energia per evitar ina surchargia en cas ch'implants vegnissan tutgads.
• Tenor rapports da medias americanas ha il president dals Stadis Unids Joe Biden permess a l'Ucraina da duvrar rachetas a lunga distanza cunter tschertas miras en Russia . La «New York Times» ha rapportà, sa referind sin represchentants da la regenza americana, ch'i saja qua l'emprim per defender la regiun vest-russa da Kursk, ch'è occupada da l'Ucraina . Là sa mussia ina cunteroffensiva da Moscau. La «Washington Post» aveva scrit che l'approvaziun saja ina reacziun sin il staziunament da millis schuldads nordcoreans en la regiun. Il ministeri da defensiun dals Stadis Unids n'ha sin dumonda l'emprim betg vulì commentar ils rapports.

16 da november

• Ils pajais dals «G7» – ils pajais industrials ils pli impurtants – rinforzan las sancziuns cunter la Russia en connex cun l'invasiun en l'Ucraina. La Russia restia l'unic obstachel per ina pasch gista e persistenta, hai num en ina decleraziun communabla. Ils «G7» vegnian a sustegnair l'Ucraina uschè ditg sco quai ch'i saja necessari. Venderdi ha il chancelier tudestg Olaf Scholz telefonà per l'emprima giada dapi dus onns telefonà cun il president russ Wladimir Putin. Tenor Putin dettia grondas differenzas.

15 da november

• La Russia ha attatgà la citad d'Odessa a la Mar Naira, sco las autoritads ucranaisas communitgeschan. Tar l'attatga cun dronas saja ina persuna morta e pliras chasas vegnidas donnegiadas . Tranter auter è era ina lingia per chalur a distanza vegnida tutgada. La Russia attatgescha sistematicamain l'infrastructura d'energia da l'Ucraina. Radund la mesadad da la capacitad d'energia è ord funcziun.

11 da november

• En il sid da l'Ucraina èn mortas la notg passada pliras persunas tar attatgas da l'armada russa . Quai han communitgà las autoritads localas. En la regiun da Mykolajiw hajan pliras chasas piglià fieu pervia da las attatgas cun dronas. Era a Saporischja saja ina chasa vegnida destruida . En tut l'Ucraina haja dà alarm d'aria. La Russia n'ha fin ussa betg prendì posiziun en connex cun las attatgas.

8 da november

• Tras in' attatga russa en l' Ucraina èn almain 25 persunas vegnidas blessadas , la notg sin venderdi. Ina bumba guidada ha tutgà ina chasa d'abitar da 12 etaschas a Charkiw, la segund gronda citad da l'Ucraina, en il nordost dal pajais. Tenor il president da la citad cuntinueschan las stentas da salvar persunas anc. La bilantscha da l'attatga russa da la gievgia sin la citad da Saporischja , en l'Ucraina dal Sid è s'augmentada da quatter ad otg morts . Vitiers ha il guvernatur da la regiun discurrì da 42 persunas blessadas.

5 da november

• En il territori russ Kursk al cunfin cun l’Ucraina èn arrivads var 11'000 schuldads nord-coreans . Quai ha ditg il president ucranais Wolodimir Selenski en ses messadi da video ch’el fa mintga di. Ultra da quai è el sa lamentà ch’il vest na reageschia betg. Kiev suppona ch’ils schuldads nord-coreans vegnian proximamain en acziun per la Russia en la guerra cunter l’Ucraina.

3 da november

• La Russia ha tenor indicaziuns ucranaisas danovamain tramess dronas da cumbat a Kiew . La defensiun aviatica è perquai stada activa en la chapitala tenor las autoritads russas. Tut las dronas sajan vegnidas sajettadas giu. La tocca che saja crudada giu haja chaschunà incendis e destruì singulas chasas, vias e pitgas d'electricitad . L'attatga saja vegnida en undas ord differentas direcziuns. Blessads e blessadas na datti tenor las infurmaziuns actualas betg. Igl è stà la segunda attatga nocturna sin Kiew en seria.

2 da november

• La Russia ha danovamain attatgà la notg passada la citad ucranaisa Kiew ord l'aria. Tenor indicaziuns dal president da la citad, Vitali Klitschko èn almain duas persunas blessadas . La tocca da las dronas ch'ins ha sajettà hajan donnegià pliras chasas en sis districts municipals. Ultra da quai haja cumenzà ad arder en plirs lieus, ha l'administraziun militara da Kiew communitgà. La defensiun da l'aria haja destruì tut las dronas. L'alarm d'aria ha cuzzà radund tschintg uras.

31 d'october

• La notg passada ha ina bumba russa donnegià ferm ina chasa auta en la citad Charkiw en il nordost da l’Ucraina. quai han communitgà las autoritads localas via Telegram. Almain ina persuna saja vegnida mazzada e bleras ulteriuras sajan vegnidas blessadas. Las lavurs da salvament na sajan anc betg terminadas. Charkiw è la segund gronda citad da l’Ucraina.
• La Confederaziun ha prendì posiziun: La Svizra saja preoccupada en vista als rapports che truppas nordcoreanas duajan sustegnair las attatgas russas sin l'Ucraina. Sche quests rapports constettian, violass quai massivamain il dretg internaziunal ed avess consequenzas gravantas per la segirezza en l’Europa e l’Asia. Quai ha scrit la represchentanza svizra en il Cussegl da segirezza da l’ONU sin la plattafurma X. Tenor il Pentagon a Washington ha la Corea dal Nord tramess radund 10’000 schuldads en la Russia. Quai probablamain per sustegnair las attatgas russas sin l’Ucraina.
• La Russia ha defendì sia collavuraziun militara cun la Corea dal Nord avant il Cussegl da segirtad da l’ONU. Quella na sa drizzia betg cunter terzs stadis e na pericliteschia nagins pajais. L’ambassadur russ tar l’ONU, Wassili Nebensja ha ditg d’ina sesida d’urgenza a New York che Moscau veglia sviluppar questa cooperaziun en l’avegnir e nagin na possia impedir quai. Las rinfatschas da stadis dal vest, che la Russia planiseschia da laschar vegnir en acziun millis schuldads nordcoreans en l’Ucraina n’ha Nebensja betg commentà direct. Il ministeri da defensiun american stimescha ch’enturn 10’000 schuldads nordcoreans sajan gia en la Russia. Intgins da quels sa movian en la regiun da Kursk, betg lunsch davent dal cunfin cun l’Ucraina. Putin na snega betg la preschientscha da schuldada nordcoreana, fa dentant allusiun ch’er l’Ucraina haja persunal dals stadis da la Nato en sias retschas.

30 d'october

• L’Ucraina ha prolungà il dretg da guerra e la mobilisaziun per ulteriurs 90 dis. Quai per sa defender cunter la Russia. Omaduas mesiras ha il parlament ucranais approvà. Ellas valan per entant enfin l’entschatta da favrer. Tenor l’agentura da novitads AFP vul l’ Ucraina engrondir l’armada per var 160’000 schuldads cun la mobilisaziun. Quai haja il secretari dal cussegl da segirezza naziunal annunzià en il parlament.

28 d'october

• La NATO va da quai anora che dapli che 600’000 schuldads russ èn vegnids mazzads u blessads enfin ussa pervi da la guerra en l'Ucraina. Avant in onn aveva la NATO anc stimà la mesadad. La Russia na saja betg abla da cuntinuar ad attatgar l'Ucraina senza sustegn da l'exteriur – ha ditg il secretari general da la NATO, Mark Rütte a Brüssel. Perquai quinta la NATO che la Corea dal Nord è entrada en guerra, ensemen cun la Russia. «Rütte» ha ultra da quai ditg che era la NATO haja infurmaziuns che schuldads da la Corea dal Nord sajan gia staziunads en la regiun russa Kursk.

22 d'october

• La Corea dal Sid ponderescha da trametter armas a l'Ucraina sco reacziun sin la relaziun militara pli intensiva tranter la Corea dal Nord e la Russia . Quai ha l'uffizi presidial a Seoul communitgà. L'emprim saja previs da trametter armas per l'atgna defensiun. Sch'ins survegnia dentant l'impressiun ch'i giajan memia lunsch, possian ins era considerar in engaschi offensiv. L'emna passada aveva il servetsch secret sidcorean pretendì d'avair infurmaziuns che la Corea dal Nord haja tramess 1'500 schuldads en la Russia, probabel per preparar els per in cumbat en l'Ucraina.

20 d'october

• La notg passada hai da pliras attatgas vicendaivlas . Da la vart ucranaisa hai num ch’il militar russ haja attatgà cun rachetas la citad da Krywyj Rih en il sidost da l’Ucraina. Almain 17 persunas sajan sa blessadas. Plinavant sajan pliras dronas russas vegnidas sajettadas giu sur e datiers da la citad da Kiew. La Russia da sia vart ha communitgà che l’Ucraina haja attatgà il territori russ cun dronas. 110 rachetas ucranaisas sajan vegnidas sajettadas giu, tranter auter era datiers da Moscau.
• La Norvegia sustegna l’Ucraina cun 260 milliuns dollars . Quest pachet d’agid duaja sustegnair il sectur d’energia en vista a l’enviern. En ses messadi per video ha il president ucranais Wolodimir Selenski engrazià a la Norvegia. Da reconstruir ovras destruidas e da procurar per in’infrastructura moderna saja fitg impurtant en questa situaziun, ha ditg Selenski. Ils ultims mais ha la Russi surtut prendì en mira l'infrastructura critica dal pajais vischin.

17 d'october

• Trais vehichels per rumir minas vegnan furnids da la Svizra a l’Ucraina . La Confederaziun veglia vinavant far ses pensums, ha la presidenta da la Confederaziun Viola Amherd ditg al cumenzament da l’inscunter per rumir minas en l’Ucraina. Quel ha cumenzà oz, gievgia a Losanna. In'interpresa svizra vegn a construir las maschinas, ella collavura stretg cun las Naziuns Unidas ed organisaziuns nunguvernamentalas. Fin il 2025 duain radund 100 talas maschinas esser en acziun en l’Ucraina , la Confederaziun prevesa da far fin il 2027 investiziuns en quest connex da 100 milliuns francs .

5 d'october

• Il president ucranais Wolodimir Selenski ha annunzià via il portal Telegram da vulair preschentar ils plans da victoria ils 12 d’october al proxim inscunter da la uschenumnada gruppa da contact Ramstein. Il plan prevesia pass concrets per vegnir tar ina fin da la guerra. Gia la fin settember aveva Selenski durant sia visita en il Stadis Unids surdà il plan al president american Joe Biden, sco era als dus candidats per il presidi american. In pledader dal ministeri da l’exteriur american aveva discurri da propostas productivas.

2 d'october

• La citad Wuhledar en l'ost da l'Ucraina è vegnida conquistada da truppas russas . Quai conferma il commando da l'armada ucranaisa. Ins haja cumandà la retraga per proteger persunal e material, hai num sin telegram. L'armada russa aveva gia pliras giadas empruvà da conquistar la citad en la regiun da Donezk en l'ost dal pajais, che valeva durant dus onns sco ferma bastiun da l'Ucraina.

Prim d'october

• Tenor il president ucranais Wolodirmir Selensky è la situaziun a la front tendida . Las circumstanzas sajan fitg grevas, ha el ditg en ses messadi da video quotidian. Latiers è el sa referì sin in inscunter cun cumandants dad aut rang. Quai pertutga mintga singula part da la front sco era las capacitads futuras da l'armada ucranaisa. Las forzas armadas stoppian ussa far tut quai che stettia en lur pussaza.
• La Russia planisescha entant da mobilisar ulteriurs 130'000 schuldads , sco quai ch'i resulta d'in decret.