Anc mai eri pussaivel da survegnir uschè profunds purtrets da l'univers sco uss. Quai n'ha betg mo fascinà scienziadas e scienziads, mabain era il president american Joe Biden. El è stà da la partida tar la preschentaziun ed ha discurrì dad in di istoric. Il telescop da James Webb è il successur da l'anteriur telescop da Hubble. Cun quel spera la scienza da pudair chapir e documentar meglier l'univers.
Ins ha uss ina gronda incumbensa da studegiar quest champ ch'ins ha avert.
L'entira dimensiun dals objects cosmics
Ils novs purtrets mussan l'entira dimensiun dals differents objects comsics ch'il telescop duai observar. Che tals purtrets reusseschan, mussa cunzunt ch'il telescop funcziuna.
Quai è mo l'enschatta da quai ch'il telescop po prestar las proximas emnas, mais ed onns.
Maletgs dal telescop da James Webb
-
Bild 1 von 4. Las «clipas cosmicas» da la nebla Carina vegnan divididas orizontalmain tras ina lingia ad undas tranter ina cuntrada da nivels ed ina part dal tuttafatg clera. Bildquelle: Keystone.
-
Bild 2 von 4. Il tac da tschajera NGC 3132 ha pliras stailas luminusas en il center. Quellas emettan la glisch che procura per in muster unic. Bildquelle: Keystone.
-
Bild 3 von 4. Il «Stephen's Quintett» è in'accumulaziun da pliras galaxias. Quai ch'è mo grev d'identifitgar: qua sa furman milliuns stailas novas. Bildquelle: Keystone.
-
Bild 4 von 4. Telescope spazial da James Webb. Bildquelle: Keystone.
Quests purtrets mussan regiuns, nua che novs planets sa furman, ma era stailas ch'èn vid murir, exoplanets chauds u galaxias che collideschan. La qualitad da las datas saja unica. Ils purtrets sajan fitg marcants, di l'astrofisicher Adrian Glauser.
Cu las emprimas stailas han cumenzà a traglischar
Auter che ses antecessur il telescop Hubble che funcziuna er anc suenter 30 onns, po il telescop da James Webb ir pli lunsch en l'univers e po guardar pli lunsch enavos en il passà. Entant ch'il Hubble lavura en la glisch visibla, recepescha ses successur James Webb era radiaziun da l'infracotschen e cunquai era glisch dal temp passà curt suenter il sfratg primar. Vul dir dal temp cura ch'igl ha dà l'emprima giada glisch en l'univers e las stailas han cumenzà a traglischar.