In'offensiva en l'Europa: Tge che pareva nunpussaivel è daventà realitad ils 23 da favrer 2022. Il president russ Wladimir Putin fa guerra cunter l'Ucraina. In pajais nua che bleras Russas e Russ han amis, parents ed enconuschentas.
1991: L'Ucraina vegn independenta
La fin da l'Uniun sovietica è l'entschatta dal stadi ucranais: Tar in referendum il 1991 vuschan passa 90% da las votantas ed ils votants per in'Ucraina independenta. Moscau accepta questa suveranitad dal pajais vischin – dentant be pro forma.
1994: Il memorandum da Budapest entra en vigur
Cun la schliaziun da l'Uniun sovietica vegn l'Ucraina la possessura d'in grond arsenal d'armas nuclearas. Il medem vala per la Georgia ed il Belarus. Ils trais pajais decidan da relaschar quellas, vul di ellas vegnan u destruidas ubain van a la Russia. Persuenter renconuschan la Russia, ils Stadis Unids e la Gronda Britannia la suveranitad da las trais anteriuras republicas sovietas en il memorandum da Budapest.
La Russia violescha quest memorandum passa 20 onns pli tard cun l'annexiun da la Crim, sco era cun l'invasiun en l'Ucraina ils 23 da favrer 2022.
2004: Juschtschenko davent president da l'Ucraina
Il president ucranais – Leonid Kutschma – regia il nov pajais cun tegnair l'equiliber tranter ost e vest. Uschia po el mantegnair ina relaziun raschunaivla cun la Russia.
Cun l'elecziun d'in successur sa mida dentant questa relaziun: Suenter in'empirma elecziun ch'ha fatg naufragi ed emnas da protest (Orange Revolution), vegn elegì il december 2004 Wiktor Juschtschenko sco nov president da l'Ucraina. Sia finamira èsi d'orientar il pajais vers il vest.
2010: La Russia cumbatta la tenuta pro-vest da l'Ucraina
Suenter l'elecziun da Juschtschenko sa sviluppan tensiuns internas en la regenza ucranaisa. Las vuschs ord ils champs pro-vest e pro-russ vegnan adina pli intensivas. Moscau vul impedir che l'Ucraina s'avischina a l'Uniun europeica e vul restaurar la relaziun stretga tranter l'Ucraina e la Russia. Il 2010 vegn elegì in nov president pro-russ Wiktor Janukowitsch.
2013/14: La revoluziun «Euromaidan»
Il 2013 decida Janukowitsch da betg suttascriver la cunvegna d'associaziun cun l'UE. Quai chaschuna tensiuns violentas en il pajais. Wiktor Janukowitsch demissiunescha ed ina regenza pro-vest vegn al timun – quai vesa il Kreml sco putsch.
2014: Invasiun da la Crim – guerra en l'Ucraina da l'ost
Il favrer 2014 cumenza la Russia cun l'annexiun da la Crim. Ella installescha ina nova regenza regiunala, ch'è per l'entrada da la Crim en la federaziun russa.
Sco reacziun sin quai proclamescha il vest sancziuns cunter la Russia e refusescha da renconuscher la Crim sco territori russ.
Suenter l'annexiun da la Crim cumenza ina guerra en l'ost da l'Ucraina. Luhansk e Donezk daventan territoris separatistics. Discurs da pasch ed emprovas da cuntanscher in armistizi entras la cunvegna da Minsk fan naufragi. Tranter il 2014 ed il 2018 moran bunamain 12'500 persunas causa la guerra en l'ost da l'Ucraina.
2022: L'attatga sin Kiev
Il november 2021 cumenza la Russia da trametter truppas e material militar als cunfins da l'Ucraina. Il president russ Wladimir Putin renconuscha Luhansk e Donezk sco republicas independentas. Ils 23 da favrer cumneza Putin cun l'invasiun en l'Ucraina.
