(sursilvan) Tgei ch’in insider ei, vegnan las biaras ed ils biars da nus a saver. Detg cuort: Ei setracta d’ina persuna che posseda enconuschientscha davart caussas ni situaziuns enteifer ina gruppa, perquei ch’ella ei commembra da quella. Per autras persunas, pia pils outsiders, ei il secuntener ni il cuntegn savens strusch ni mo grevamein capeivels.
Quei vala era per las cuminonzas religiusas. Con scurrila ch’ina pratica sa esser per in outsider semuossa en il suandont raquent: In um giuven era sedecidius da visitar per l’emprema ga in survetsch divin catolic. Jeu sai buca, sch’el apparteneva ad in’autra cuminonza religiusa ni sch’el era nuncartents. En mintga cass era el staus surprius dil cumpurtament, dils rituals, dil lungatg e dalla musica. «Jeu hai giu il sentiment ch’jeu seigi sco en in auter mund», ha el rapportau. Ed el ha cuntinuau: «D’in mument sun jeu denton staus surprius zun fetg. Vonzeivi han ins schau circular in canaster cun en bancnotas e muneida e mintgin ha saviu prender ora quei ch’el leva!»
D’in mument sun jeu denton staus surprius zun fetg. Vonzeivi han ins schau circular in canaster cun en bancnotas e muneida e mintgin ha saviu prender ora quei ch’el leva!
Ina legra situaziun. Sco insider havess el saviu ch’ei setractava dil canaster da collecta e ch’ins ei dumandaus da metter enzatgei el canaster enstagl da prender ora. Sco insider havess el saviu che la collecta ei ina cumpart dil survetsch divin cun ina dimensiun caritativa.
Malcapientschas en connex culla collecta sa ei denton era dar tiels insiders. Avon cuort ha ina dunna confruntau mei culs plaids: «Quella collecta saveis lu metter giu cu igl ei! La Baselgia ha bein avunda raps, senza che vus rimneis aunc l’unfrenda dumengia per dumengia.» Per miu sclariment, ch’ils daners vegnien dabien a carstgauns en basegns e che la collecta hagi ragischs biblicas e ch’ei setracti tier la collecta d’in act caritativ, ha ella buca giu ureglia.
Ils exempels muossan: Malcapientschas, nunsavida ed ideas fixas sa ei dar schibein tiels in- sco era tiels outsiders. Ils exempels muossan denton era che buca tut nossas isonzas e cumpurtaments culturals vegnan capi automaticamein. Els vulan vegnir declarai ed argumentai. El cass ideal vegnan els udi e capi.
Quei vala dil reminent era pil humor: Dus plevons han giu endamen pervia dalla collecta. Igl emprem declara: «Jeu pren adina ora las bancnotas. La muneida survegn Niessegner.» – «Jeu fetsch quei empau auter», di il secund. «Jeu fierel ad ault l’entira collecta e ditgel: «Pren, Segner, quei che ti vul! Quei che ti lais curdar sin tiara, prendel jeu!»