Siglir tar il cuntegn
audio
Jean-Philippe Rameau
Or da Artg musical dals 29.09.2024. Maletg: MAD
laschar ir. Durada: 58 minutas 2 Secundas.

Artg musical Jean-Philippe Rameau

Rameau è ina da las pli marcantas persunalitads dal temp da baroc. El era en Frantscha quai che Bach era en la Germania e Händel en l'Engalterra. El ha festivà gronds success a la curt dal retg franzos Louis XV. Vitiers vala el sco innovatur da la musica da ses temp.

Jean-Philippe Rameau è naschì l'onn 1683 (dus onns pli vegls che Bach e Händel) sco setavel dad indesch uffants da Jean e Claudine Rameau. Si'emprima scolaziun musicala ha el survegnì da ses bab ch'era organist sco er al collegi da Jesuits a Dijon. Suenter in pli lung segiurn a Milaun ha el preschentà sias emprimas cumposiziuns ed era tranter il 1702 ed il 1722 tranter auter organist a Clermont-Ferrand, Paris, Dijon e Lyon.

L'onn 1722 è el sa domicilià a Paris nua ch'el ha dirigì durant passa 20 onns in orchester privat. La preschentaziun da si'opera Hippolyte et Aricie (1733) ha distatgà ina dispita musical-estetica.

«L'état c'est moi!» - quai era il credo d'in temp nua ch'i regeva era en dumondas esteticas las directivas da l'absolutissem. Il gust musical e litterar vegneva creà a la curt roiala (Versailles) e tuttina datti anc in moviment indepentent intellectual ordaifer la curt. Voltaire è in dals protagonists e cun el gughegia Rameau er da scriver operas.

Il Rameau immortal è il pli grond scheni musical che la Frantscha ha fatg nescher.
Autur: Camille Saint-Saens cumponist

Sia Tragédie en musique «Samson» per la quala che Voltaire ha scrit il libretto daventa in'unfrenda da la censura. La primaudiziun da si'opera «Hippolyte et Aricie» divida l'auditori. I dat ina dispita tranter ils aderents da Rameau e dals aderents da Jean-Baptiste Lully (*1632 - †1687) che valiva anc adina sco LA mesira en l'art dal teater musical, malgrà ch'el era gia mort daditg. Tar l'ovra da Rameau eran bleras audituras ed auditurs dal maini ch'ils instruments eran accordads fauss. Rameau n'ha dentant betg sa laschà irritar ed è encaminà sia via.

Rameau sco cumponist da la curt

Rameau resta pia sin sia via cumpositorica, scriva numerusas ovras per la tribuna, metta sin palpiri teorias musicalas, tranter auter in'atgna teoria da las armonias e planisescha er da fundar ina scola da cumposiziun. L'expressiun «tonica» (tun fundamental d'ina scala da dur u moll) va enavos sin l'expressiun da Rameau «l'accord tonique». Er las expressiuns «dominanta» e «subdominanta» van enavos sin Rameau che daventa in teoreticher enconuschent, sco nonconformist a l'ur da la tradiziun. Er la curt roiala vegn attent sin el. Il 1745 nominescha il retg Louis XV. Rameau sco cumponist da la curt.

Dapi mes 12avel onn da vita m'occupesch jau dal teater, n'hai dentant mai lavurà per l'opera avant ch'jau hai gì 50 onns. Jau na ma santiv anc betg abel. Lura è grategià insatge, jau hai gì fortuna. Lura sun jau vegnì pli curaschus, temerari... ed hai fatg vinavant.
Autur: Jean-Philippe Rameau cumponist

Lez sa deditgescha a las operas da saut, al ballet comic u er eroic, producziuns ch'eran lura fitg popularas. Cun «Platée» scriva Rameau in'ovra remartgabla, in'istorgia nua ch'i va per vanadad e cochettaria.

Sias operas, ballets e musica da tribuna sco er sias cumposiziuns per cembalo (Pièces de clavecin) mussan che Rameau vala sco l'innovatur cun gronda influenza da la musica da ses temp.

Emblidanza e rescuverta

Suenter sia mort l'onn 1764 a Paris han ins renconuschì ses merits, quai n'ha dentant betg pudì impedir che sias operas èn idas per passa 140 onns en emblidanza. L'entschatta dal 20avel tschientaner han ins per l'emprima giada puspè preschentà sia musica da ballet «La Guirlande». In term impurtant è er la producziun e registraziun da «Castor et Pollux» entras il dirigent Nicolas Harnoncourt cun l'orchester Concentus musicus Vienna l'onn 1976. Bleras da sias ovras che valivan in temp sco «betg sunabel» èn oz en il repertori da blers ensembles da musica baroca.

RTR Artg musical 14:00

Artitgels legids il pli savens