Siglir tar il cuntegn
audio
Frederick Delius – dal «farmer» al cumponist
Or da Artg musical dals 03.09.2023. Maletg: MAD
laschar ir. Durada: 57 minutas 51 Secundas.

Artg musical Frederick Delius – dal «farmer» al cumponist

Frederick Theodore Albert Delius deriva d'ina veglia famiglia da commerciants e fabricants da textilias oriunda da la Germania. Frederick è naschì ils 29 da schaner 1862 a Bradford/GB sco quart da 14 uffants da Julius ed Elise Delius. Malgrà ch'el ha gia sco uffant gì instrucziun da clavazin e violina, n'ha ses bab betg giavischà per el ina carriera musicala. Uschia è Frederick cunter veglia entrà en il manaschi da famiglia. Sin viadis da fatschenta ha el tranter auter pudì visitar la Norvegia e Paris, omadus lieus impurtants pli tard per sia carriera musicala.

Dal farmer al cumponist

Il 1884 ha el survegnì ils daners per sa domiciliar a Solano Grove a Florida (Stadis Unids) sco pur d'oranschas. Bainbaud ha el però negligì la lavur sin sia farm ed è sa deditgà a la musica. El ha prendì uras tar Thomas Ward e pauc pli tard èn naschidas sia emprimas cumposiziuns. Il 1886 ha ses bab finalmain lubì ad el ina scolaziun al conservatori da Leipzig nua che Hans Sitt, Carl Reinecke e Salomon Jadassohn eran ses magisters.

Inscunter cun Grieg

Bunamain pli impurtant ch'ils studis a Leipzig era per Delius l'inscunter cun Edvard Grieg. Lez è daventà ses ami ed ha era pudì persvader il bab da Delius da la carriera musicala da ses figl. En quest temp èn era sias emprimas ovras (per exempel la suita «Florida», dus quartets per instruments a corda ed intginas chanzuns) vegnidas publitgadas.

Suenter il temp a Leipzig è Frederick Delius sa chasà a Paris nua ch'el ha gì regularmain contact cun Paul Gauguin, August Strindberg ed Edvard Munch. Il 1892 ha el terminà si'emprima opera «Irmelin», il 1895 «The Magic Fountain» e 1897 «Koanga». Pass per pass ha el creà ses stil persunal ch'era l'entschatta influenzà da Richard Wagner ed Edvard Grieg, pli tard da Claude Debussy. Delius ha sviluppà in'armonica unica, in fluid musical permanent e tschiffà nianzas emoziunalas pitschnas ch'èn datiers da l'impressiunissem. La musica da Delius tutga tar l'expressiun impurtanta da la fin dal 19avel tschientaner. En Germania na vegnan sias ovras strusch preschentadas.

Durant l'emprima guerra mundiala è Delius fugì en l'Engalterra. Las ovras da quest temp sco per exempel il «Requiem» han gì pli pauc success e pir enturn il 1920 ha el chattà enavos tar ses stil vegl. En quels onns è Delius era vegnì malsaun. Ina greva sifilis ha paralisà el ed el ha era pers sia vesida. Sia dunna Jelka ha stuì nudar las notas per sia segunda sonata per violina (1923). Lura ha el intgins onns scrit nagut pli. Il 1928 ha el emprendì d'enconuscher il giuven musicist Eric Fenby che ha lura nudà sias ovras tardivas, tranter auter la terza sonata per violina (1930) il «Idyll» per sopran, bariton ed orchester (1932) sco era numerusas pitschnas ovras. Frederick Delius mora ils 10 da zercladur 1934.

RTR Artg musical 15:00

Artitgels legids il pli savens