Siglir tar il cuntegn
audio
Pled sin via cun Christoph Reutlinger
Or da Vita e cretta dals 23.06.2024. Maletg: RTR
laschar ir. Durada: 3 minutas 19 Secundas.

Pled sin via «Regalar a l’uffant darcheu seis spazi»

(vallader) Illa Bibla inscuntraina ad uffants chi lavuran. Dafatta il futur rai David es sco puob stat ün bescher. Schi’s pensa cha la lavur d’uffants es in Svizra pür gnüda scumandada dals ons 1870 e ch’uffants plazzats han amo almain fin dal 1981 suvent pati da cundiziuns d’vita fich difficilas, nu s’imaginessa forsa cha fingià la Bibla cugnuoscha ün cumandamaint chi pertocca il dret d’uffants e la lavur. Ma precis quai es il cas: Il quart dals desch cumandamaints manaja be precis eir als uffants: «T’algorda dal di dal sabat, cha tü il santifichast. Ses dis dessast tü lavurar e far tuot tias fatschendas; ma il settavel di ais ün di da pos, consacrà al Segner, teis Dieu. Nu far quel di ingüna lavur, ni tü, ni teis figl, ni tia figlia, ni teis famagl, ni tia fantschella, ni teis muvel, ni l’ester chi ais dadaint tias portas.» (Ex 20,8–10) Quist cumandamaint nu regala be ün di liber als creschüts, ma eir a figls e figlias, dimena als uffants, e la glista nun es amo a fin pro l’aigna descendenza: tuots dessan avair ün di l’eivna chi pon dedichar a quai chi nu s’ha temp da far cur chi’s lavura, creschü ed uffant, patrun ed impiegà, schi dafatta las bes-chas. Schi’s pensa quant important cha posas sun per la sandà da corp ed orma, fa üna tala regla grond sen e sten dabsögn.

Per uffants sun las sfidas hoz otras co dals temps dal rai David, ed eir fich differentas dal temp da la greiva lavur d’uffants illas prümas fabricas illa Svizra dal 19avel tschientiner o dal temp da nonas e bazegners chi perchüraivan las chavras. Hoz po minch’uffant ir a scoula. Minch’uffant ha fin d’eivnas libras e vacanzas.

Il temp liber da l’uffant vain hoz miss in privel da tuot otras varts co plü bod: da milli termins sper la scoula, da telefonins chi van di e not, da böts ots da la generaziun creschüda, d’üna schlaschezza chi nu deriva suvent plü dal manguel, ma da la povertà sociala e da la mancanza d’sen da quel chi ha tuot. Quai chi va a perder: il temp cun sai svess ed oters uffants, la sana lungurella, il temp per fantasia e creatività, per gös cun cumpogns, temp per istorgias e chanzuns chi’s parta tanter generaziuns, la pussibiltà d’imprender ad ir intuorn ün cun tschel, ad imprender alch sainza squitsch, a güdar a creschüts cun buna masüra, cugnuoscher la satisfacziun chi segua davopro. Tuot quai es in privel d’ün stil da vita chi nu cugnuoscha fingià per uffants plü ingün pos, ingün temp per esser uffant.

Regalar a l’uffant darcheu seis spazi, schi quai es ün cumandamaint plü actual co mai.

Uschè giavüscha ad Els tuots, uffants e creschüts, ün bun di da pos!

RTR Pled sin via 08:00

Artitgels legids il pli savens