Il Grischun è plain dad ellas: Aclas che vegnivan pli baud duvradas da la puraglia, vegnan pli e pli duvradas per l’intent turistic. Mo paucas vegnan sin il martgà, savens midan aclas maun entaifer la famiglia. La dumonda è bler pli gronda che la purschida.
Manfred Fiegl, il manader da la Curvér immobiglias e fiduziari da Savognin, venda en media ina fin duas aclas. La dumonda saja però bler pli gronda, el haja ina glista da spetga da radund 60 persunas. Il pli dumandà sajan aclas ch’ins possia nizzegiar la stad sco er l’enviern.
Ch'il martgà da las aclas è pitschen ha ina raschun principala: Stallas che na vegnivan pli baud betg nizzegiadas per abitar, na pon er betg vegnir renovadas per l’abitadi. Quai vuleva il deputà da Surava Reto Crameri midar. Sia iniziativa dals chantuns dal 2015 pretendeva che stallas ed aclas betg abitadas ordaifer la zona da bajegiar, possian vegnir renovadas per l’intent d’abitar. Il 2016 ha l’iniziativa dals chantuns fatg naufragi en il Cussegl naziunal ed il Cussegl dals chantuns.
Raimund Rodewald, il manader da fatschenta da la Fundaziun Svizra per la protecziun e la tgira da la cuntrada, è da l’avis che stallas duain restar stallas. El tema che la cuntrada pudess dapli daventar in «Disneyland». Perquai s’engascha el tranter auter per l’iniziativa da la cuntrada, che vul franar l’augment dad immobiglias abitadas ordaifer la zona da construcziun.
En Val d’Avras vegnan il mument sanadas stallas veglias ch’èn en decadenza. La fundaziun «Avers Ställe» surpiglia la gronda part dals custs. La possessura u il possessur d’ina stalla sto mo pajar maximalmain 10’000 francs per la renovaziun. Sco quai che Robert Heinz, il president da la fundaziun di envers RTR, saja l’interess per las renovaziuns fitg grond. Enfin la fin da quest onn duain 30 stallas esser renovadas, l’auter onn vegnian anc ina giada renovadas radund 10 stallas. Suenter vegn la fundaziun probabel schliada.
Gia renovà sia acla ha Carmen Dedual, quai a Bargias en la Val Nandro en il Surses.
Cura che jau vegn en mi’acla sun jau sco en in’auter mund. Sch’ins ha problems, sgolan quels davent e tut è lev e bel.
I saja la natira e tut enturn, la patria ch’ella fascineschia. Ses cor saja a Bargias.