Suenter la tura tras il guaud è l'emprim recept, che Gisula Tscharner propona in paunet cun agl d'urs, il «Bärwich». Per l'experienza autentica propona ella (per la proxima visita en il guaud) da preparar oravant paunets cun in bun paintg d'alp e sal. Important saja chi'ns metta avunda paintg en il «Bärwich». Lura pon ins prender cun sai ils paunets en il guaud, nua chi'ins ramssa agl d'urs frestg. En il guaud vegnan ils paunets giudids subit cun l'agl d'urs fraistg. Dentan pon ins era portar l'agl d'urs a chasa e cumplettar là il snack simpel.
Sche jau mord en il Bärwich dat quai ina bomba gustusa sc'ina sinfonia
Saja quai denter las flettas da paun u enturn il paunet, il paunet cun agl d'urs e tant simpel sco gustus e l'experienza da mangiar il «Bärwich» en il guaud è unica. Per in pitschen paunet dovri circa trais enfin tschintg feglias agl d'urs, tut tenor gust.
Il «Bärwich»
-
Bild 1 von 4. Paun, agl d'urs, paintg e sal. Bildquelle: RTR.
-
Bild 2 von 4. Tagliar il paun en flettas, metter si avunda paintg e sparpagliar il sal. Bildquelle: RTR.
-
Bild 3 von 4. Metter il agl d'urs denter las flettas o enturn il paunin. Bildquelle: RTR.
-
Bild 4 von 4. Voilà, il «Bärwich». Il paun san ins era stgauder en il toster. Bildquelle: RTR.
Dachasa en la natira
Gisula Tscharner è bleras chaussas: anteriura teologa, spirituala libra, consorta, autura da cudeschs da cuschinar e probabel per la pli gronda part in uman da la natira. La dunna da 77 onns che stat cun ses um Angelo a Veulden dorma anc oz ina giada l'emna en il guaud. Equipada cun satg da durmir, bivac, vestgadira impermeabla e notabene senza glisch da giaglioffa.
Jau na dovrel nagina matta – il satg da durmir met jau direct per terra. Uschia sun jau en contact cun la natira.
La natira è cunzunt funtauna da nutriment. Stagiun auta è perquai ussa, la primavaira, cura che las ervas selvadias creschan en massas. Lura è Gisula Tscharner da chattar en il guaud cun satgets da plastic ed in cuntè.
En il guaud cun la «Chrütergisi»
-
Bild 1 von 3. In lieu cun plantas tipicas da primavaira: Agl d'urs, por selvadi, mintgilettas d'atun e diversas autras fluras ed ervas. Bildquelle: RTR.
-
Bild 2 von 3. Gisula Tscharner a mez ina mar d'agl d'urs en il guaud sur Trimmis. Bunamain tut quai ch'è verd è agl d'urs. Bildquelle: RTR.
-
Bild 3 von 3. Adina cun sai: satgets da plastic ed in cuntè. Bildquelle: RTR.
Ina «ursa veglia»
Gisula Tscharner vesa sasezza sco ina ursa veglia. Ils 77 onns na ves'ins dentant betg en la fatscha amiaivla da l'experta d'ervas che vegn era numnada la «Chrütergisi». En ses egls blaus traglischa ina confidenza che na deriva betg d'in studi da biologia u botanica, mabain d'ina vita d'experienza en la natira. Gia il bab aveva mussà sco uffant las ervas selvadias en il guaud, e gia da pitschna saveva Gisula Tscharner ch'ella è dachasa en la natira. Davart sia passiun d'ervas e davart ingredienzas sur- e sutvalitadas en la cuschina ha ella raquintà en l'intervista cun RTR.
Attenziun: privel da scumbigl
La primavaira è il temp d'ervas sulvadias, che creschan para senza fin. Cunzunt l'agl d'urs dentant era il por selvadi èn fitg derasads. Tar l'agl d'urs datti dus plantas che sumaglian fermamain, ch'èn dentant tissias: la mintgiletta d'atun (Herbstzeitlose) e la flur son Gion (Maiglöckchen). Tuttas dus plantas pon crescher gist sper l'agl d'urs, quai che chaschuna privel da scumbigl. Co ch'ins po identifitgar l'agl d'urs declera Gisula Tscharner en la reportascha giusut:
Per far la segira datti intginas differenzas. Las feglias da l'agl d'urs paran main stabilas, èn pli finas e traglischan damain. Ellas vegnan singulas ord la terra e savuran cun sgrattar fermamain d'agl. Las feglas da la mintgiletta d'atun e la flur son Gion è percunter pli grossas e pli stabilas e stattan pli savens ensi. Ellas traglischan dapli e n'han betg in'atgna savur.
Las differenzas tranter l'agl d'urs e las plantas tissias
-
Bild 1 von 4. La feglia da l'agl d'urs paran main stabilas, èn pli finas e traglischan damain. Ellas vegnan singulas ord la terra e savuran cun sgrattar fermamain d'agl. La feglia da la mintgiletta d'atun e la flur son Gion è percunter pli grossa e pli stabila e stat pli savens ensi – traglischa dapli e n'ha betg in'atgna savur. Bildquelle: Tox Info Suisse/Unsplash.
-
Bild 2 von 4. Ina mintgiletta d'atun. La feglia stat ensi ed è pli stabila che quella da l'agl d'urs. Bildquelle: RTR.
-
Bild 3 von 4. Las ragischs ed il bist tradeschan: Sanester è la mintgiletta d'atun toxica – e dretg l'agl d'urs per la chazzetta. Bildquelle: RTR.
-
Bild 4 von 4. Agl d'urs e mintgilettas d'atun: en quest cas èn las mintgilettas levamain pli stgiras, la differenza è dentan minimala. Chattas ellas? Bildquelle: RTR.