Tranter 80'000 e 100'000 uniuns datti en Svizra. Sch'i dess ina classificaziun mundiala, lura fiss la Svizra guess fitg, fitg sisum da questa, quasi campiuns mundials, uschia Markus Lamprecht. El è sociolog e coautur dal monitur da lavur voluntara en Svizra, pia da quel monitur che prenda sut la marella las uniuns. Ed er ina gronda part da la populaziun sa participescha en ina furma u l'autra ad uniuns, sco quai ch'i resulta dal monitur da lavur voluntara:
- 75% da la populaziun è commembra d'in'uniun u organisaziun d'util public. Talas persunas pajan sulet la contribuziun annuala d'ina uniun (p. ex. Rega).
- 61% da la populaziun fa activamain part d'in'uniun. Talas persunas fan per exempel sport en in'uniun u chantan en il chor dal vitg.
- 39% fa lavur voluntaria en in'uniun per ils e las autras commembras da l'uniun.
Ins di mintgamai era per spass: Sche duas fin trais persunas s'entaupan regularmain en Svizra, fundeschan ellas in'uniun.
La raschun ch'i dettia tantas uniuns saja per l'ina ch'i saja simpel da fundar in'uniun e per l'autra ch'i dettia en Svizra bunamain tar mintga hobi u activitad da temp liber er in'uniun, la schelta saja immensa, d'uniuns da sport u cultura pli derasadas tar uniuns pli exoticas sco uniuns d'allevaturs da cunigls.
Il motor è il plaschair – per sasez e per il visavi
La resposta sin la dumonda daco ch'ina maioritad da la populaziun svizra fa part d'in'uniun è evidenta: Igl è il plaschair che collia, accentuescha il sociolog. Uniuns dattan la pussaivladad d'avair in bun temp liber e da sa barattar cun autra glieud ch'è da medema opiniun u ch'ha medems interess. Vinavant accentuescha il sociolog che la plivalur da l'engaschi voluntari per la societad na saja betg da sutvalitar: L'engaschi en uniuns gidia a l'integraziun, a l'inclusiun u er da tgirar il spiert da cuminanza.
Il maletg ch'ins auda mintgatant: Las uniuns èn per uschè dir il chit da la societad. Quai è atgnamain in detg bel maletg.
Dapli fidanza
In tut auter fatg ch'il monitur davart la lavur voluntara en uniuns mussa pertutga la fidanza. Tgi che s'engascha voluntarmain haja dapli fidanza en autra glieud, sajan quai amis, enconuschents u glieud estra. Quest fatg declera il sociolog cun la causalitad. Sco tar la dumonda da la giaglina e l'ov na possian ins betg dir tge che saja l'emprim, pia la fidanza en autra glieud u l'engaschi en favur d'autra glieud. Probabel saja quai omadus: Glieud ch'haja fidanza en autras persunas s'engaschia er pli tgunsch e pli fitg. Viceversa possian ins dir che tgi che fa lavur voluntaria gudognia er fidanza. Fidanza ed engaschi giajan pia maun en maun.