Sistem d'eleger en Grischun
Il Grischun elegia en sistem da proporz. En quel na vai betg en emprima lingia per las vuschs d'in singul candidat u candidata. I va pli fitg per las vuschs, che las colliaziuns da glistas survegnan.
Dimena: Cur ch'ins ha dumbrà or las vuschs vegnan ils sezs repartids sin las colliaziuns da glistas. Dapli vuschs ch'ina glista ha, dapli sez ch'ella survegn. Pir en in segund e terz pass guardan ins, tge persunas or da quellas colliaziuns ch'èn lura elegidas.
Cussegl naziunal
Uss dentant vai per eleger. Sco emprim prendan ins ina glista or dal cudeschet da glistas. Tgenina ch’ins prenda, quai dependa puspè da Vus. Vus pudais u metter quella senza midadas en cuverta per votar u che vus faschais anc in pèr midadas. En tut pudais Vus dar tschintg vuschs perquai ch'il Grischun ha da bun tschintg sezs il Cussegl naziunal.
- Cumular: Vus pudais scriver si maximal duas giadas il medem num. Quel candidat u quella candidata survegn lura er duas vuschs.
- Stritgar: Sch’ins vul betg eleger ina persuna, astg’ins stritgar ella. Adatg: Sch’ins na remplazza betg quel num, survegn la glista tuttina quella vusch, simplamain betg il candidat.
- Panaschar: Ins prenda ina glista, stritga singuls nums e scriva si nums d’autras glistas. En quel cas survegn tant il candidat sco er sia partida mintgamai ina vusch.
Ins sa dentant er crear ina glista nova . En quel cas prendan ins la glista vida a la fin dal cudeschet da votar. Qua pon ins scriver si ils nums e numers dals candidats e las candidatas giavischadas. Sch’ins na scriva betg si tschintg candidats, van las vuschs vidas quasi a perder. Quai san ins midar cun scriver si in num d’ina partida sisum la glista. Lura survegn quella partida las vuschs vidas.
Adatg! Colliaziuns da glistas
Las colliaziuns da glistas èn in pau spinusas.
Er cun votar ston ins esser conscient: Cun dar la vusch ad in candidat pudessi esser, ch'ins sustegna er ina partida, ch'ins na vul gnanca sustegnair. Quai è ina flaivlezza da quel sistem d'eleger. Tut las glistas en il cudeschet da votaziun èn er en ina colliaziun da glista.
Cussegl dals chantuns
Qua èsi atgnamain fitg simpel. Ins prenda il cedel electoral e scriva si maximalmain dus nums dals candidats e candidatas ch'ins vul dar la vusch. Sch'ins vul mo dar la vusch ad ina persuna, pon ins stritgar tras il segund spazi. Ins sa mo dar ina vusch a mintga candidat. Sch'ins scriva si dus giadas il medem num survegn el mo ina vusch.
A tgi insumma dar la vusch?
Mintgin e mintgina sto sez decider a tgi ch’el vul dar sias vuschs. Sut il suandant link pudais vus respunder in questiunari. Quel preschenta a vus ina schelta da candidatas e candidats che correspundan a voss interess.
En il dossier dad Elecziuns chattais vus tut ils rapports da RTR en connex cun las votaziuns.
RTR Elecziuns 2019