Colonnas e colonnas: Er questa Tschuncaisma han blers puspè stuì avair pazienza per charrar dal nord en il sid e suenter dal sid puspè enavos en il nord. Las colonnas al Gottard han magari gì ina lunghezza da passa 20 km. Ed era sin l'A13 tras il tunnel dal San Bernardino n’èsi betg stà meglier.
Mo cun quai duai en paucs onns esser finì. En il Cussegl naziunal inoltreschan trais parlamentaris burgais, Simon Stadler da l'Allianza dal Center, Matthias Jauslin dals liberaldemocrats e Corina Gredig dals verd-liberals, mintgamai ina moziun che pretenda in sistem da taxa per dastgar charrar tras ils tunnels che collian il nord cun il sid. Tar ils parlamentaris grischuns frunta questa idea sin bainvulientscha, dentant era sceptica.
Mesiras accumpagnantas
Ella haja cumplaina chapientscha per l'idea da las moziuns, di la cussegliera naziunala liberaldemocratica Anna Giacometti. Impurtant saja dentant ch'i vegnia fatg attenziun che las regiuns per lung da las vias da transit ni quellas sin las rutas da sviament na stoppian betg patir anc pli fitg dal traffic. I dovria perquai exnum mesiras accumpagnantas effectivas, è ella persvasa.
Quests automobilists na quintan betg quant benzin ch’i pajan dapli. Els vulan simplamain impedir da pajar la taxa da via.
Anna Giacometti crai era che la realisaziun dad uschia ina taxa saja tuttavia pussaivla. A l'exteriur dettia en differents pajais gia da quests sistems. Che las regiuns dal sid da la Svizra vegnissan uschia dischavantagiadas, sco quai che collegas burgais dal Tessin han schon reclamà, na crai ella betg propi. Colonnas na sajan era betg bunas per far fatschentas. «Era ina fin d’emna normala hai kilometers colonnas d’autos che van per in di en il Tessin. Jau na crai betg che quai è propi bun per l’economia tessinaisa.»
Signal da la vart burgaisa
Sco signal positiv da las partidas burgaisas interpretescha il socialdemocrat Jon Pult las trais moziuns. Era el è dentant cleramain da l'avis ch'in sistem da «road pricing» sco quai ch'ils iniziants hajan previs funcziuneschi mo sch'i dettia era mesiras per proteger la populaziun locala dal traffic da sviament. Jon Pult vesa dentant sper quella proposta anc in'autra pussaivladad per reducir las colonnas. «Parallel a questa idea dad ina taxa da via stuess ins era examinar la proposta dad in sistem da reservaziun gratuit nua ch’ins po forsa diminuir las colonnas.»
Da manar questa discussiun saja impurtant. Era sch'ina sumeglianta emprova avant circa sis onns ha fatg cleramain naufragi en la chombra gronda. Malgrà quai è el sceptic sche las moziuns chattan propi ina maioritad da vart burgaisa.
I dat 30%schanzas ch’i dat ina soluziun. La gronda sfida èn ils detagls ch’ins sto scriver en la lescha.
Sumegliant sco ils dus collegas da la chombra gronda vesa quai il cusseglier dals chantuns Stefan Engler da l'Allianza dal Center. Il squitsch da far insatge saja anc ina giada creschì ils ultims onns. «La dumonda per la populaziun en l’Uri dentant era tar nus en il Grischun vegn adina pli seriusa ed igl è adina pli difficil da declerar a la publicitad pertge che nus na faschain nagut.»
Midada da tenuta pervia dal clima
Dar schlantsch a las moziuns pudess era la midada da tenuta en il sectur da la protecziun dal clima, crai Engler. Oz nagin che veglia adina dapli autos sin las vias.
Autras mesiras èn da promover il traffic public ed ultra da quai ston ils automobilists daventar unfis da spetgar quatter ni sis uras avant quests tunnels.
Co il Cussegl federal valitescha la situaziun vegn'ins a savair anc avant la sessiun d'atun il settember. Enfin lura sto el dar resposta als iniziants da las trais moziuns.