E tut quai mo perquai ch’ella sto sgrattar ensemen daners pervia da las schliatas finanzas! Uschia va la vischnanca vi dals juvels da la cruna e venda ils capricorns colurads, quai tenor communicaziun en il Fegl uffizial. Enfin uss eran ils animals selvadis sparpagliads in zic dapertut en las fracziuns dad 11 da las 13 anteriuras vischnancas che han fusiunà tar ina gronda vischnanca numnada Ilanz/Glion avant 10 onns. Il «pail» dals animals havevan las scolaras ed ils scolars dals vitgs gì da colurar da moda e maniera creativa l’onn 2002. Quai en las colurs da la vopna da lez temp. Alura èn ils Gians e Giachens ids sin visita en la Svizra franzosa:
Expo.02: Il meglier temp per ils bucs ambassadurs
Il temp sa mida
Ils animals plain colurs han vivì ils davos onns per la gronda part bain ed adequat a la natira dals animals. Tscherts han gì ed han anc adina ina vita pli dira, sco il capricorn da Luven ch’è exponì sin in tetg d’ina garascha en la brutt'aura sursilvana. Auter è quai par exempel tar il capricorn da Pitasch ch'ha gì la chasa communala quasi mo per el, nagin auter buc en chalira denturn, percunter era nagina chaura. Ils animals da Sevgein e Rueun han ina bella existenza en suler da la halla polivalenta. Tut confurm al bainstar da l’animal, cun mintgatant in zic cumpagnia umana. Nua ch’ins stuess ina giada mirar pli exact, fiss tar ils capricorns da Duvin e Ruschein. Quels èn tut persuls en in pover chamberlet, senza glisch e contact cun autras creatiras. Sa tschenta la dumonda nua denunziar Ilanz/Glion pertutgant quai tractament: èsi da far quai tar l’uffizi da chatscha u tar l’uffizi per la sanadad d’animals?
Tge emporti! Ils animals vegnan ussa ingiantads. Cunquai che las vischnancas han stuì pajar 1’200 francs per l'animal per reprender el da lez temp suenter l'exposiziun, n’han 8 d'alura 209 vischnancas grischunas betg concludì la fatschenta, tranter autras era la vischnanca da Pigniu.
Sche la vischnanca da Glion vegniss da vender l'entir muvel da 11 chaus per quest pretsch, dess quai totalmain 13’200 francs. Quai n’è betg nagut. Per spendrar la cassa en pitgira vegni grev, ma i pudess esser in'entschatta. Tge che la glieud di tar la vendita dals Gians e Giachens d'Ilanz/Glion, tradescha la glossa:
La vischnanca da Glion ha pia 11 capricorns da vender. L'exemplar en il film sutvart qua n’è betg pli vegnì enavos en ses da chasa muntagnard l’onn 2002. Il capricorn da Pigniu è gia vegnì vendì da lez temp perquai che Pigniu n’ha betg vulì pajar la summa per l'animal:
Quai per il displaschair da la cassa actuala dad Ilanz/Glion. L’animal cun pail nair ed egls cotschens ha dentant chattà in nov da chasa en la Via s. Clau Sura 1 a Glion. El para d’esser saun, il pail traglischa sco avant passa 20 onns.
Nua ch’ils capricorns da l’entira Surselva èn, qua ina pitschna survista: