Siglir tar il cuntegn

Bus da scola In «sudoku» tranter Duin e Rueun

Quest’emna finescha la scola en bleras vischnancas e regiuns. Uschia era a Glion. Ursin Derungs, il manischunz da bus da scola, fa ils davos viadis da l'onn da scola 2023/24. La FMR ha accumpagnà el mesemna da bun'ura sin la tura da transportar scolars.

I para ch'el haja in bun maun da communitgar ed ir enturn cun uffants e giuvenils. En il bus dastgan mintgamai dus seser sin il sez davant tar il manischunz. Glion-Duin-Glion scola-Glion staziun-Ruschein-Rueun-Via da Ruschein… Betg mo quels lieus tutgan tar il pensum d'Ursin Derungs.

El sto esser punctuals sco in'ura. Sco smatgà sin il buttun dal computer sto el esser semtgà ed en il lieu. Il servetsch da transport na funcziunia dentant betg senza reglas. «Qua san els exact tge ch'è lubì e tge betg», di Ursin Derungs.

L'atun passà ha el surpiglià il post da manischunz da la scola communala Ilanz/Glion. Igl è in servetsch elementar che sto funcziunar. Pertge l'instrucziun en scola na spetga betg ed è planisada minuziusamain. L'urari è fixà, mintga 50 minutas midan las lecziuns. Punctualitads e disciplina èn las reglas da basa d'ina scola.

Lieus da scola èn fixs

Las 511 scolaras e scolars da la vischnanca Ilanz/Glion n'han betg plaz en ina suletta chasa da scola. Dasper Glion datti er manaschis a Castrisch, Sevgein, Rueun, Duin e Ruschein. Ils giuvenils dal stgalim superiur ston ir a Glion, uffants da scolina e scolars primars en las diversas partiziuns en ils vitgs. 32 van a Rueun, 25 a Ruschein, 69 a Castrisch e Sevgein. Vitiers datti roschadas vi e nà, Ruschein a Rueun, Riein e Luven a Castrisch, Siat a Rueun.

Singuls uffants vegnan d'ina fracziun, singuls d'ina autra. Organisar ils viadis a scola è cumplex per tuttas involvidas ed involvids, bunamain sco in sudoku, il gieu da cifras. Ma i sto funcziunar, pertge ils lieus da scola èn definids e stabilids.

Ursin Derungs ist Schulbusfahrer in der Gemeinde Ilanz.
Legenda: FMR / Augustin Beeli

Ils 390 uffants e giuvenils ch'abiteschan a Glion na dovran nagin servetsch da transport, els van a scola a pe u cun velo. Sco en bleras autras regiuns decentralas s'endisan ils uffants da las 12 fracziuns gia baud vi dal bus che maina els avant ina da las chasas da scola ed enavos. En la vischnanca Ilanz/Glion è Ursin Derungs lur persuna da referenza. El è flexibel è fidà. Igl è la regla essenziala d'in manischunz che transporta scolars. Quel vegn lura er controllà minuziusamain: Il registratur electronic documentescha mintga kilometer, mintga secunda e la spertadad dal bus. L'Uffizi federal da vias vul savair tut, il tachograf ch'è installà vi da l'armatura dal bus registrescha tut.

Naginas ierarchias en il bus

Dentant betg mo il manischunz sto esser fidà e conscienzius. Ils viadis da scola ed enavos na cuzzan betg uras. Transportar giuvenils da 14 tochen 16 onns e scolarets da 5 e 6 onns pretenda ina lingia clera e consequenta. I po esser ch'uffants sa sentan libers uschè prest ch'els han bandunà la chasa da scola. «En il bus ston els observar in pèr simplas reglas», declera Ursin Derungs e conceda ch’ils geniturs enconuschian sia lingia.

El numna in exempel: «En quai bus essan nus tuts tuttina» ha el dà d’entellir als uffants. Ursin Derungs manegia ch’i na dettia betg ierarchias tranter ils gronds ed ils pitschens.

El numna anc in auter exempel: «Il bus da scola n'è betg in container da rument». Davent da l’entschatta metta el a cor als uffants da tegnair urden. Ins dastgia mangiar en il bus, quai dentant cun respect e quità.

Cun sias passagieras e passagiers saja el en general fitg cuntent, punctuescha il manischunz. E sco i para resentan ils uffants il medem. Ina da las mattatschas dals 12 scolars da Ruschein ch’èn quella mesemna da bun'ura en il bus excloma: «El è in cool». Las camaratas ed ils camarats dattan il chau. Els sa legrian ussa fitg sin las vacanzas. Tgi va qua, tgi là, en l’Italia, en Germania, sper la mar.

20 tochen 25 viadis ad emna

Il pli bel saja ch'ins na stoppia betg levar uschè baud, conferma in buob. Igl è las 07:45 e Nils sesa davant sper il manischunz. Oz dastga el eleger la musica che va durant il viadi. Igl è in toc plain ritmus. El avra in carnet da lavur, el stoppia anc emprender in dals davos tests da l'onn da scola.

Durant quest onn da scola ha Ursin Derungs transportà mintg'emna 20 enfin 25 giadas vi e nà ils scolars. Ils uffants san ch'i dat ina rotaziun e ch'els dastgan regularmain esser copilots.

Mintgina e mintgin dastga lura esser discjockey, «pensum» è lura da stgargiar da Spotify la musica preferida. Era sch'il viadi è curt, han els gugent quella purschida dal manischunz. «Tgau, faschai bun e fin pli tard», cloma el. Maura, Tobias, Clà, Emma e tschels uffants sa fidan che lur autist persunal spetgia avant scola per manar a chasa els. Igl è la davos'emna avant las vacanzas lungas.

Artitgels legids il pli savens