Sch'i va per il privel da fieu pon uschè bain il chantun sco er las vischnancas ordinar scumonds e reglas. Per tegnair la survista ha RTR sclerì cun Andrea Kaltenbrunner da l'Uffizi da guaud e privels da la natira tge ch'ins dastga anc en las regiuns ch'han in scumond absolut da far fieu:
Quai vala tar in scumond absolut
Dastg jau grillar en mes giardin u sin mes balcun?
Gea e Na: Il scumond absolut da fieu dal chantun na scumonda betg il grillar sin l'agen balcun, per las zonas d'abitadi èn numnadamain las vischnancas responsablas. Lezzas pon scumandar per exempel ils grils da cotgla/charvun. Las bleras vischnancas han gia ordinà in tal scumond, e quel descriva tge grils ch'èn lubids.
Dastg jau grillar cun fieu en il guaud u en ina fuaina publica?
Na. Qua vala il scumond dal chantun e cunquai n'èsi betg lubì. Tut ils grils e fuainas che fan sbrinzlas èn scumandads. Concret vala quai era per grils mobils da laina e cotgla. Grils mobils da gas èn in cas spezial: En il guaud èn quels scumandads, en il conturn lunsch davent dal guaud vala puspè l'ordinaziun da la vischnanca e sche lezza na di nagut, èsi da principi lubì. Sulet grils electrics èn lubids dapertut.
Dastg jau laschar ir rachetas?
Qua vala il medem sco tar las grilladas. Ordaifer la zona d’abitadi èsi scumandà da laschar ir rachetas u far auters fieus artifizials. En la zona d’abitadi èsi da princip lubì - nun che la la vischnanca scumonda. Bleras vischnancas grischunas han gia scumandà ils fieus artifizials dal 1. d’avust.
Tge vala si culm e sin mises?
Cunquai ch'ils blers culms n’èn betg en la zona d’abitadi, vala er qua il scumond absolut dal chantun. Quai munta ch'i n'è betg lubì da grillar cun grils che fan sbrinzlas e da far fieus artifizials. Sch’il mises è en la zona d’abitadi, lura vala l’ordinaziun da la vischnanca. Scumandà quest onn èn fieus sin ils auts, là nua ch'i vala in scumond absolut da far fieu.
Èsi anc lubì da fimar cigarettas en il liber?
Cun il scumond absolut da far fieu èsi da princip era scumandà da fimar cigarettas ordaifer la zona d’abitadi. Ma quai saja grev da controllar, di Andrea Kaltenbrunner da l'Uffizi da guaud e privels da natira. Da tala sitgira saja tant pli impurtant da stizzar bain las cigarettas.
Facit
I n'è sin l'emprima egliada betg adina uschè cler tge che vala en tge zona, cunquai ch'il privel da fieu è chaussa dal chantun sco er da las vischnancas. I saja dentant segir bun da consultar en in emprim pass las reglas communalas, cusseglia Andrea Kaltenbrunner ed agiunta: En la situaziun actuala n'èsi betg da recumandar d'insumma far fieus e laschar ir rachetas - ni en zona abitada ni datiers dal guaud.