Il Grischun è in dals paucs chantuns ch'elegia ses parlament anc tenor maiorz. Uss duai dar ina midada tar il proporz dubel. Damai ch'il sistem d'eleger è fixà en la Constituziun chantunala, sto il suveran decider a l'urna.
Il problem dal maiorz
Il maiorz è il sistem, nua ch'ins elegia persunas. Quai vul dir: La persuna che survegn las bleras vuschs è elegida. Quest sistem vala en bleras vischnancas ed era la regenza grischuna vegn elegida tenor il maiorz – independent da la votaziun dals 13 da zercladur. Il sistem dal maiorz fa quint ch'ins elegia chaus – pia ch'ins enconuscha candidatas e candidats e sa decida perquai per ubain cunter lur elecziun.
Il problem dal maiorz: Betg mintga vusch quinta tuttina bler: La vusch en il circul pitschen d'Avras è per exempel 9 giadas pli ferma che la vusch en il circul grond da Cuira. Plinavant: Tgi che abita en in circul dominà dad ina partida, n'ha nagina schanza da dar sia vusch ad in'autra partida.
Quests mancos duai il sistem dal proporz dubel schliar: Tut las vuschs dal chantun vegnan repartidas sin las partidas, quai vul dir: Sch'ina partida survegn per exempel 20% da las vuschs en il chantun, lura ha ella era 20% dals sezs en il Cussegl grond. E per tgi che viva en in circul dominà dad ina partida, na basta la vusch forsa betg per eleger ina candidata d'ina autra partida – sia vusch quinta dentant per la partida e po uschia gidar ad ina candidata en in auter circul da vegnir elegida, perquai che tut las vuschs vegnan repartidas proporziunalmain.
Sche votantas e votants dal Grischun refusan questa proposta ils 13 da zercladur, lura cumenza l'entir proceder per chattar in sistem d'eleger tar nulla. Per las elecziuns dal 2022 stuess la politica chattar ina schliaziun d'urgenza.
Las posiziuns
Regenza e parlament recumondan in Gea ils 13 da zercladur. Sulet la Partida cristiandemocratica ha decis da dar liber la vusch, perquai ch'ella vuleva preschentar variantas a la populaziun e betg sulet ina proposta.
La lunga istorgia
Igl è gia l'otgavla giada ch'il Grischun decida davart il sistem d'eleger. Qua ina survista per sfegliar:
Dossier online
Sin in clic tut las fatschentas federalas, chantunalas e communalas: rtr.ch/votaziuns