Siglir tar il cuntegn

Refurmo in Engiadin'Ota La cronica per la baselgia refurmada da l'Engadin'Ota

La cronica tracta l'istorgia da la baselgia evangelic-refurmada davent da la refurmaziun enfin tar la fusiun. Il cudesch pon ins cumprar tar Refurmo.

En tschintg chapitels e sin 335 paginas descriva l'autur Jon Manatschal l'istorgia da la baselgia evangelic-refurmada da l'Engiadin'Ota enfin tar la fusiun da las otg raspadas a Refurmo l'onn 2017. L'istorgia cumenza ils onns avant la refurmaziun, cura che l'uvestgieu da Cuira aveva anc cumandà las festas. Ella cuntinuescha cun la refurmaziun sezza e suenter cun l'istorgia da tut las raspadas da l'Engiadin'Ota.

L'Engiadin'Ota avant la refurmaziun

Avant la refurmaziun era l'uvestgieu da Cuira responsabel per l'Engiadin'Ota. Tant per las dumondas ecclesiasticas sco era per quellas mundanas. Represchentà era l'uvestgieu en Engiadin'Ota tras ils Plantas ed ils Salis.

La refurmaziun

La refurmaziun ha durà in zic pli ditg en Engiadin'Ota, cun esser pli lunsch davent da Cuira. Sustegn ha ella survegnì surtut da Gian Travers a Zuoz e Jachiam Bifrun a Samedan – a Zuoz, Samedan e San Murezzan eran las baselgias principalas da l'Engiadin'Ota. Els dus han era s'engaschà fermamain per che la populaziun emprendia a leger e scriver e possia lura leger sezza la bibla.

Il temp suenter la refurmaziun

Suenter la refurmaziun – la fin dal 16avel tschientaner – èra in temp cun blers cumbats, gronda povradad e negligientscha. Ils plevons han reagì e mess en vigur a la sinoda evangelic-retica reglas per tut la populaziun. Tranter auter era vegnì prescrit, ch'ir en predgia saja obligatoric e vegnia controllà. Da l'autra vart èra vegnì decidì ch'ils plevons stoppian instruir la giuventetgna durant l'enviern en roms elementars sco scriver e leger. Cun quai era messa la basa per la scola populara.

La separaziun da stadi e baselgia

L'onn 1874 è ida en vigur la nova constituziun federala che ha separà stadi e baselgia. Las vischnancas eran pia obligadas da fundar raspadas e da viver silsuenter da las taxas da baselgia. Jon Manatschal descriva en «Refurmo in Engiadin'Ota» l'istorgia da mintga singula raspada da l'Engiadin'Ota.

La fusiun

L'ultim chapitel tracta la via envers la fusiun da las otg raspadas da l'Engiadin'Ota l'onn 2017. Las discussiuns avevan cumenzà gia 20 onns pli baud cun il giavisch da collavurar pli strettamain. Or da quella collavuraziun è naschida dal 2002 «Il Binsaun», la cooperaziun da las raspadas, ed or da quella lura Refurmo dal 2017.

L'autur

Jon Manatschal ha survegnì l'incumbensa da scriver la cronica suenter la fusiun da las raspadas. L'idea era da betg trair in stritg mabain metter quest pass en in context istoric. Cunquai ch'el saja stà pensiunà ed haja gì temp e surtut era cun esser stà engaschà decennis en la raspada da Samedan haja el survegnì l'incumbensa da metter ensemen la cronica, ha el ditg envers RTR. Jon Manatschal era president da la raspada da Samedan ed era dad Il Binsaun.

RTR actualitad 07:00

Artitgels legids il pli savens