Eleger a moda strategica munta ch'ins ha ina finamira, ins vul cuntanscher insatge cun l'atgna vusch. En tutta regla na fai per exempel betg grond senn da dar ina vusch ad in candidat senza schanza da vegnir elegì. Quai fiss, schi na dat betg ina gronda supraisa, ina vusch persa - u mezpersa en il sistem da proporz tenor quel il Cussegl naziunal vegn elegì.
Impedir ch'insatgi vegn elegì
Ina finamira ch'ins po avair è d'impedir ch'ina candidata u in candidat ch'ins na ha betg per co vegnia elegì. Ins po forsa esser da l'avis ch'il preisdent da la Partida socialdemocratica (PS) Jon Pult duessi restar en il Grischun e betg ir a Berna. Ins vuless dentant tuttina sustegnair ils Socialdemocrats. En quest cass fissi betg mo da betg dar la vusch a Jon Pult; i fiss era anc da dar la vusch a sia concurrenta directa Silva Semadeni. Sch'ella fa dapli vuschs che Pult, sche va ella a Berna. Pult restass in Grischun. Quella strategia san ins tut tenor era tscherner, sch'ins na vul atgnamain betg sustegnair ina tscherta partida - simplamain per evitar l'elecziun da singuls candidats, singulas candidatas ch'èn en in cumbat entaifer la partida. Ils auters pèrins grischuns èn tar ils Burgaisdemocrats (PBD) Andreas Felix e Duri Campell, tar la Partida populara svizra (PPS) Magdalena Martullo Blocher e Heinz Brand e tar ils Liberaldemocrats (PLD) Angela Casanova-Maron e Hans Peter Michel.
Co sustegnair il preferì?
Per dar ad ina candidata, ad in candidat, il pli grond sustegn pussaivel valan duas reglas fitg simplas:
- igl è da cumular la vusch. Vul dir: igl è da scriver si duas giadas il num da la candidata, dal candidat sin il cedel da la glista da la candidata, dal candidat.
- igl è da stritgar tut ils auters nums sin il cedel.
Da stritgar tut ils auters nums ha suandanta consequenza: la partida survegn bain las vuschs da partida - las vuschs las impurtantas per insumma gudagnar in sez en il parlament federal - contrahents da la candidata, dal candidat ch'ins vul sustegnair fermamain na survegnan però naginas vuschs.
La candidata preferida survegn uschia betg mo sustegn en cumparegliaziun cun las autras partidas, mobain era en cumparegliaziun cun la concurrenza en l'atgna partida.
Betg sustegnair ils partenaris da las colliaziuns da glista
Insatge ch'ins po forsa emblidar tar l'emplenir ora il cedel a moda strategica è, ch'ils partenaris en las colliaziuns da glistas èn era conccurents. Sch'ins scriva per exempel in num da la glista da la PBD sin la glista da la PLD - panaschescha pia - sche lura diminuesch'ins cun quella vusch la schanza da la PLD Grischuna da recaltgar il sez en il Cussegl naziunal. Tenor las ultimas retschertgas pudess ual quella «panaschascha» esser cuntraproductiva sch'ins vul ch'ina liberaldemocrata, in liberaldemocrat grischun giaia per la legislatura vegnenta a Berna.
Cun il pitschen tool quasut ins po guardar tge ch'i fiss da far, per dar il sustegn il pli grond pussaivel be ad in candidat.
