Il Beltg Adolphe Sax ha inventà e sviluppà l'instrument ch'era oriundamain patertgà per la musica da marschar. Dad el ha l'instrument er ses num. Sax ha vulì inventar in'instrument cun il tun da cello per musicas militaras. Sco emprim ha el construì il sopran-saxofon e preschentà quel a l'exposiziun mundiala a Paris. Diversas persunalitads dal mund musical da Paris han mussà grond interess. En spezial il cumponist Héctor Berlioz ha sustenì fitg Adolphe Sax. Lez ha lura inventà in'entira famiglia da saxofons cun otg differentas grondezzas. Il mars 1946 ha el survegnì en la Frantscha la patenta per ses instruments. Er sch'il saxofon è construì ord sturs tutga el tar ils instruments da lain (sco la clarinetta), decisiv per quai èn il buchin e la moda da suflar en l'instrument.
Gronda famiglia
La famiglia dals saxofons è detg gronda cun otg divers instruments. Ella s'accordescha a la vusch umana (sopran, alt, tenor e bass). La circumferenza da tuns è tar mintga saxofon autra. In sopraninosaxofon ha in tun fitg aut, in sopran in aut (sco sopran tar la vusch da dunnas) e quai va engiu fin tar in contrabass-saxofon. Ils singuls saxofons èn accordads mintgamai en Es ed en B. (Sopranino en Es, sopran en Bb, alt en Es, tenor en Bb etc.).
I dat er saxofons intonads en C, quels èn dentant betg fitg derasads. Pius Baumgartner preschenta qua il tenorsaxofon ed il sopransaxofon. E lura avain anc in'ivetta ord l'archiv da RTR.
Pius Baumgartner preschenta dus saxofons
Da la classica al jazz
Oriundamain era il saxofon patratgà sco instrument modern per la musica classica. Ma er auters musicists èn vegnids attents sin il nov instrument ed en spezial en ils Stadis Unids ha il saxofon fatg furora en autras spartas da musica. Glenn Miller ha integrà il tun spezial dal saxofon en in register da big-band e creà ovras enconuschentas sco «Moonlight Serenade» u er «In the Mood» ch'èn vegnidas enconuschentas en l'entir mund.
Dal Swing sur il Bepop, il jazz da New Orleans ha il saxofon er chattà la via en la musica da rock e pop. En divers hits è il saxofon d'udir en parts solisticas. Dentant er en la musica populara (svizra) ha il saxofon fitgà pe. Anc adina in dals pli enconuschents tocs per sopransaxofon e capella è la «Steiner-Chilbi».
Dapli dal saxofon
Noss giast en il studio
Pius Baumgartner è oriund da Samedan nua ch'el ha emprendì sco emprim instrument la flauta, pli tard clarinetta e lura saxofon. Dapi lura ha el il fieu per quests instruments e suna cun grond gust musica populara ed era jazz. El è commember dals Swiss Ländler Gamblers e suna en ulteriuras furmaziuns e capellas.
Sper sunar scriva Pius Baumgartner er cumposiziuns, tant per musica populara sco er per jazz.
Pius Baumgartner en la Studio Lounge da RTR
-
Bild 1 von 6Legenda: Il saxofonist da l'Engiadina cun ses sopransaxofon. RTR, Hugo Schär
-
Bild 2 von 6Legenda: Redactur da musica Dominic Pohle filmescha Pius Baumgartner per il video davart il saxofon. RTR, Hugo Schär
-
Bild 3 von 6Legenda: Pius Baumgartner suna libramain. RTR, Hugo Schär
-
Bild 4 von 6Legenda: Pius Baumgartner cun il sopransaxofon. RTR, Hugo Schär
-
Bild 5 von 6Legenda: Luc e virtuos RTR, Hugo Schär
-
Bild 6 von 6Legenda: RTR, Hugo Schär
Dapli da Pius Baumgartner
Tadlai nossas pli novas registraziuns, intervistas cun cumponists ed istorgias da davant e davos ils palcs da concert.
Per pudair abunar quest podcast duvrais Vus ina software cumpatibla cun podcast u ina app. Sche Vossa app n'è betg en la glista sura, lura pudais copiar la feed URL manual en Vossa app da podcast u software.
Avant entgins onns è er noss redactur da Marella Guadench Dazzi s'occupà cun l'instrument. Sche vus avais gust pudais tadlar qua la Marella dals 23.11.2014