L'onn 1823 han intginas persunas da Tusaun decidì da fundar ina musica, la Musikgesellschaft Thusis (MG Thusis). Cun sustegn generus da la populaziun han ils «acht Aufrechten» sco els vegnivan numnads pudì cumprar instruments en la valur da 300 guldas. Cumpareglià cun il temp dad oz èn quai radund 8'000 francs. L'emprima furmaziun aveva sunadurs d'instruments da sturs e lain. Menziun speziala ha survegnì il clarinetist e l'um al fagot.
Gia ils emprims onns ha l'uniun gì da cumbatter cun numerusas interrupziuns d'activitad. L'onn 1845, suenter ch'il vitg è brischà e ch'il fieu ha er destruì ils instruments ed auters documents (protocols) da la musica pareva l'istorgia da la MG Thusis gia puspè a fin. Ins è dentant sa revegnì da quai ed il 1860 han ins pudì cumprar novs instruments ed uschia pudì dar nov schlantsch a l'uniun. Il 1889 hai dà ils emprims statuts, lura ha la musica dumbrà 14 commembers. Quels han tgirà las tradiziuns da sunar per occurrenzas dal vitg sco Dumengia da palmas, Dumengi'alva, la festa da curtin il fanadur u la festa naziunala l'emprim d'avust. Er al cumin ha la musica da Tusaun sunà regularmain. Gronda tradiziun ha anc oz da sunar la fin da l'onn en baselgia.
Festas da musica – ina constanta
Dapi la fundaziun è la MG Thusis adina puspè sa participada a festas da musica. Tusaun è er la societad confundatura da l'Uniun chantunala da musica dal Grischun il 1901. E dapi lura ha la musica adina puspè fatg part a las festas chantunalas e districtualas. Il 2019 è la musica da Tusaun sa participada cun ina pitschna furmaziun a la festa chantunala ad Arosa. Ils experts han dà resuns positivs che mussan che la societad para dad esser sin ina buna via. Dapi Arosa èsi gartegià d'augmentar il dumber da musicantas e musicantas da tschintg sin actualmain 14 ed ils responsabels speran ch'i dettia er en l'avegnir anc dapli commembras e commembers. Quai na saja dentant betg simpel co la presidenta Bettina Pinggera ha ditg en l'intervista.
Emissiun da televisiun
Il prim da matg 1981 ha la societad da musica da Tusaun schizunt fatg part a l'emissiun da televisiun da la Svizra tudestga «Fyraabig». Sin la plazza da la staziun a Cuira ha la musica sunà il marsch «Marignan».
Viadis nunemblidaivels – ina spezialitad da Tusaun
«Wenn einer eine Reise tut, so kann er was erzählen» – uschia di in proverbi tudestg da Matthias Claudius. Quai vala pir da dretg per la musica da Tusaun. Ils viadis da l'uniun han tradiziun è mintgatant èn quai stà viadis aventurus. In mument da schoc hai dà sin il viadi da musica en il Vallais il 1970. Tar la collisiun da dus trens sin il pass dal Furca èn 14 musicants vegnids blessadas, trais dad els han schizunt stuì vegnir tractads en l'ospital a Brig. Tut ils instruments èn vegnids donnegiads fermamain, per part schizunt destruids. Sco consequenza ha l'uniun fatg ina instrumentaziun nova il 1971. Lezza ha custà radund 43'000 francs. Vitiers ha l'uniun er gist cumprà ina unifurma.
Er il viadi en l'Alsazia la primavaira 1981 ha in'anecdota tut speziala. Il bus da viadi ha laschà entrar musicantas e musicants en ina zona da scumond. La polizia ha vulì chastiar il manischunz da bus cun ina multa da 600 francs. Lez è scappà cun bus. Suenter ina curta fugia ha la polizia lura pudì retegnair il bus. Suenter in discurs sin il post da polizia e suenter ch'il cassier ha pajà ina cauziun han las commembras ed ils commembers pudì cuntinuar lur viadi en direcziun Schwarzwald.
Onn da giubileum
Quest onn po la MG Thusis pia festivar ses grond giubileum. Quai fa la terz veglia musica dal Grischun cun diversas occurrenzas. Gia l'entschatta da l'onn ha ella dà in concert en sala, la stad in concert open-air a Masein, la fin d'october il concert da giubileum e l'entschatta december suna ella er a chaschun da la fiera d'advent a Tusaun. In onn plain activitad. Er fitg activs è il dirigent actual Gian-Reto Trepp. El s'engascha fermamain per l'uniun, natiralmain era cun la speranza ch'el possia uschia animar ina u l'autra persuna da vegnir en la MG Thusis ed uschia scriver vinavant l'istorgia da l'uniun.
Tadlai nossas pli novas registraziuns, intervistas cun cumponists ed istorgias da davant e davos ils palcs da concert.
Per pudair abunar quest podcast duvrais Vus ina software cumpatibla cun podcast u ina app. Sche Vossa app n'è betg en la glista sura, lura pudais copiar la feed URL manual en Vossa app da podcast u software.