Siglir tar il cuntegn
audio
Il misteri da la schamana
Or da Vita e cretta dals 03.11.2024. Maletg: RTR
laschar ir. Durada: 57 minutas 14 Secundas.

Il misteri da la schamana In «cold case» archeologic

Duas persunas en ina fossa. Las circumstanzas da lur mort n’èn betg scleridas. Ils nazis han chattà las baras ed instrumentalisà ellas per lur diever. Pli tard è quella fossa ch’è 9’000 onns veglia ida en emblidanza. Uss è il «cold case» archeologic vegnì intercurì da nov.

La fossa da la schamana da Bad Dürrenberg deriva dad in temp, cura ch’ils davos chatschaders e rimnaders vivevan en Germania. I sa tracta da la pli ritga fossa da sia epoca – e dad in dals chats ils pli spectaculars da l’Europa. Igl è in viadi archeologic a noss cumenzament.

Ils onns 1930 eran ins persvadì d’avair chattà la cumprova ch’il pievel tudestg giaja enavos fin als emprims umans auts. «Ils archeologs da tempra naziunalsocialista han tegnì la dunna per in um vegl e da pel alva», di l’istoricher e scienzià da litteratura Kai Michel en Vita e cretta.

Nossa pel clera è be ina adattaziun al schlet nutriment.
Autur: Kai Michel Istoricher

Ils nazis han be vis ch’igl è ina fossa fitg ritga – ed ina tala fossa po be appartegnair ad in um. Ils onns 1950, durant il temp da la DDR, ha in antropolog vis che la batschida è segir quella dad ina dunna.

Entras l’archeogenetica savain nus che la dunna aveva pel stgira, ch’ella aveva chavels stgirs, egls blau-verd-brins. Grazia a l’examinaziun da l’ossa savain nus er ch’ella era nutrida fitg bain, ch’ella era fitg sauna e ch’ella mangiava fitg blera charn.
Autur: Kai Michel Coautur dal cudesch «Das Rätsel der Schamanin»
Purtret da la Schamana da Bad Dürrenberg cun pel stgira, chavels nairs ed egls blau-verd-brins.
Legenda: Purtret dad ina dunna misteriusa. Basond sin conuschientschas geneticas ha Karol Schauer fatg quest purtret da la dunna ch'è vegnida sepulida avant 9'000 onns a Bad Dürrenberg. Cudesch «Das Rätsel der Schamanin»

Tge ch’ins sa sin fundament da las perscrutaziuns actualas è, che la dunna da Bad Dürrenberg aveva anomalias. Ella aveva ina anomalia vi dals spinals sisum che portan il tgau. Ed ella aveva er in nistagmus. Quai è ina malsogna tar la quala ils egls sa movan svelt e nuncontrolladamain.

Quest nistagmus sto avair vesì or terribel ed avair fatg tema – sco oz era. La glieud da lezzas uras na saveva betg danunder che quai vegn ed igl è evident ch’els pensavan che la dunna vegn attatgada da spierts.
Autur: Kai Michel Scienzià da litteratura

Film davart «Das Grab der Schamanin»

Avrir la box Serrar la box

En il program da televisiun:
ZDF, 17-11-24, 19:30 – 20:15

Dals 10 fin 17-11-24 è il film er da chattar en la mediateca dad ARTE.

Avant 9’000 onns na vegnivan las baras per regla betg sepulidas en fossas. Ellas vegnivan pendidas en plantas u surlaschadas a la natira. Ins sepuliva be persunas impurtantas ed en il cas da la schamana – cun fitg blers objects.

Foto von Artefakten, die im Grab der Schamanin lagen: Messer und Schalen sowie Knochen von Tieren.
Legenda: Artefacts chattads en la fossa da la Schamana da Bad Dürrenberg. Sanester cuntels e cuppas, dretg ossa dal chavriel, tschierv cotschen, gru, castur ed erizun. Cudesch «Das Rätsel der Schamanin»
Ella ha ina fossa fitg ritga. Igl è la pli ritga fossa da l'Europa da quest temp ed ella tutga ad ina dunna. E la schamana aveva cun ella in uffant en fossa, dentant betg ses agen.
Autur: Kai Michel Istoricher

Però betg be la bara da la dunna e da l’uffant ed ils objects en fossa èn tenor Kai Michel spectaculars. L’entira architectura da la fossa ha fatg surstar. I sto esser stà ina lavur enorma da bajegiar la fossa.

audio
In «cold case» archeologic
ord Vita e cretta dals 03.11.2024. Maletg: RTR
laschar ir. Durada: 14 minutas 16 Secundas.
Purtret da la Schamana da Bad Dürrenberg, malegià da Karol Schauer.
Legenda: Visualisaziun da la Schamana da Bad Dürrenberg, malegià da Karol Schauer. Cudesch «Das Rätsel der Schamanin»

RTR vita e cretta 08:06

Artitgels legids il pli savens