Il project tschientenar va plaunet a fin
Suenter il Cussegl dals chantuns ha uss er il Cussegl naziunal prendì invista en il rapport final da la surveglianza suprema sur da la construcziun da la NEAT. La delegaziun parlamentara vegn a sa schliar sin la fin da la legislatura actuala. Era las emprimas experientschas cun il manaschi dal tunnel da basa dal Gottard èn allegraivlas, ha ditg Martin Candinas en il Cussegl naziunal e quai per rumantsch. Anc intgins obstachels dettia quai dentant tar il tunnel da basa dal Ceneri. L’avertura ha stuì vegnir stuschada sin la fin dal 2020. Ma tenor l’Uffizi federal da traffic saja pussaivel che l’avertura stoppia vegnir stuschada anc per in ulteriur mez onn.
Tut per rumantsch – ina premiera
En Chasa federala a Berna na vala il rumantsch giuridicamain betg precis uschè bler sco las autras trais linguas. In parlamentari federal pudess però teoreticamain inoltrar rapports federals era per rumantsch. Savens na fiss quai dentant betg pratic – e fin ussa èn mo vegnidas fatgas parts da rapports en rumantsch. Betg il rapport cumplet. Fin ussa …
Il cusseglier naziunal Martin Candinas ha inoltrà a Berna per l'emprima giada in entir rapport per rumantsch. E quai il rapport da la NEAT. Ch'igl è da translatar tut en las autras linguas dals parlamentaris svizzers na custa però betg dapli, communitgescha la Confederaziun.
Parlamentaris reageschan
Blers cussegliers naziunals n’eran dentant betg preschents durant il rapport da Martin Candinas. Dentant quels ch’eran là han beneventà il rapport in zic auter. Per exempel di la parlamentaria Ada Marra (PS(VD) ch’ì saja ina schanza per il rumantsch – per vegnir udì. Dentant saja quai bler en il parlament che sch'ins discurra tudestg lura taidlan ils pli blers, tar franzos gia damain, tar talian anc pli paucs e rumantsch propi ils pli paucs che taidlan. Tant pli necessari saja quai da far attent sin tut las quatter linguas naziunalas. Ignazio Cassis (PLD/TI) è da la medema opiniun.
I è en emprima lingia emoziunal... cura ch'i vegn discurrì rumantsch u talian en il parlament dian ils collegas che quai tuna bain era sch'els na chapeschan betg tut. Ma i pudess era avair in effect negativ – per tscherts èsi in zic show cun bleras emoziuns ... ma tenor mai fan las emoziuns ora la politica.
Tenor Cassis sajan las linguas che pateschan en il parlament il talian ed il rumantsch. Tant pli sustegn el l’acziun da Candinas. Per Adrian Amstutz (PPS(BE) saja simplamain stà bel da tadlar, ad el plascha la melodia da la lingua. Dentant saja quai era impurtant da pudair accentuar en tala moda la plurilinguitad ed era las diversas culturas da la Svizra.
Per debattar vegni grev
La presidenta da la Confederaziun Doris Leuthard ha engrazià a Martin Candinas per il rapport sin rumantsch e quai per rumantsch. «I saja impurtond da mussar la cultura rumantscha. Dentant na saja quai nagin recept per l'avegnir», ha ditg Leuthard. Il problem e quel che per debattar vegni grev cun rumantsch. Las discussiuns duajan viver, e quai vegn grev sche blers na chapeschan betg la lingua. Dentant dal tut excluder il rumantsch na vuless ella insumma betg or dal parlament. Acziuns sco quella dad oz duain avair plaz en il parlament.
In translatur sut pressiun
Per il translatur Hans Martin Jörimann ha quai dà ina gronda lavur d'organisaziun. El ha 44 onns e lavura dapi 11 onns sco translatur simultan en il Cussegl naziunal. Pia in um cun bler experientscha. Be quai dad oz è era per el ina premiera: translatar dal rumantsch en il tudestg.
Il rapport da Martin Candinas
RR actualitad 08:00+